58985 Obraz (583)

Z doświadczenia walki z dżumą, będącą ekstremalną postacią

niebezpieczeństwa, choroby i śmierci, wyciąga też Rieux pewne wnio

ski bardziej ogólnej natury:

/ Klęska lekarza w walce z chorobą jest jednocześnie klęską człowieka bezradnego wobec wyroków losu? Opatrzności? Skłania ona do stawiania pytań o sens cieipienia, a przede wszystkim o rolę Boga, który cierpienia te dopuszcza (a więc skłania do podjęcia filozoficznych i teologicznych rozważań).

/ Rieux odrzuca chrześcijańskie tłumaczenie zła panującego na święcie. Koncepcja kary bożej, grzeszności całej natury ludzkiej, teodycei (co jest treścią kazania ojca Paneloux) w jego mniemaniu nie wytrzymu ją konfrontacji z życiowym doświadczeniem cierpienia: „Trzeba być ślepcem lub łajdakiem, żeby się na nią (dżumę) zgodzić”.

/ Świadomość klęski w walce z dżumą nie może jednak prowadzić do bierności i zaniechania działań. Należy „walczyć ze wszystkich sił ze śmiercią”.

/ Walce tej nie towarzyszy żadna pozaczłowiecza racja, nie szuka ona uzasadnienia dla siebie w Bogu, bowiem „on milczy”.

/ Jej jedynymi racjami są: ludzka solidarność, bezinteresowna po moc, towarzyszenie w cierpieniu.

/ Tak więc człowiek w swej egzystencji skazany jest na klęskę. Wszyst kie jego zwycięstwa mają charakter doraźny, są tymczasowe (tego doktor Rieux jest bardzo świadomy). Niemniej jednak „to nie po wód, żeby zaniechać walki”. Mając na uwadze ludzkie racje, na leży być im wierny, zdobywając się na postawę heroiczną. Rieux, uczciwy do końca, tylko od siebie wymaga heroizmu, wiedząc, jak trudno go osiągnąć.

/ „Dżuma jest niekończącą się klęską”, gdyż świadomy tego człowiek, rozważający wszystkie przedstawione powyżej racje, żyje pozba wiony nadziei (a w istocie złudzeń) na zwycięstwo. Wie, że musi przegrać walkę z siłą go przekraczającą, ale z walki tej nie rezygnu je. Świadomość jest jego sojusznikiem, a walka, paradoksalnie, nadaje sens ludzkiemu życiu. Postać Rieux przypomina tu innegi > Camusowskiego bohatera - Syzyfa (esej Mit Syzyfa), który absurd swej egzystencji przełamywał „walką prowadzącą ku szczytom", będąc „silniejszym niż jego kamień”. Należy jednak zauważyć, że Rieux, w przeciwieństwie do Syzyfa, jest bohaterem zbuntowanym

Widać więc wyraźnie, że dialog obu bohaterów - doktora Rieux i Tarrou - nie jest, jak napisaliśmy to na początku, jedynie rodzajem komentarza do treści głoszonych przez ojca Paneloux w jego kazaniu. Staje się swoistym wyznaniem wiary samego Rieux.

0 Do przemyślenia

Czy przyznanie się do tego, że dżuma jest „niekończącą się klęską”, stanowi wyraz siły i odwagi, czy też przeciwnie - jest świadectwem rezygnacji?

POZIOM ROZSZERZONY

Dokonaj analizy i interpretacji fragmentu Księgi Eklezjasty. Odczytaj obecne w nim uniwersalne treści. Rozważ, w jaki sposób korespondują one z przesłaniem Dżumy Alberta Camusa.

Księga Eklezjasty

(z Księgi pięciu megilot)

Przełożył Czesław Miłosz

11

1.    Posyłaj twój chleb na oblicze wód, a znajdziesz go po dniach wielu.

Albert Camus, Dżuma

2.    Daj cząstkę siedmiu, a nawet ośmiu, bo nie wiesz, jakie nieszczęścia nastąpią na ziemi.

3.    Jeżeli napełniają się chmury, deszcz na ziemię wyleją.

Jeżeli drzewo padnie na północ czy na południe, tam, gdzie upadło, leży.

4.    Kto zważa na wiatr, nie będzie siał, kto ogląda się na chmury, nie będzie żął.

5.    Jak nie znasz drogi wiatru

ani kości w żywocie brzemiennej, tak nie poznasz dzieł Boga, który czyni wszystko.

6.    Rano siej swoje ziarno,

a wieczorem niech twoja ręka nie ustaje.

265