59682 skanowanie0035

i, Analiza ilościowa

5.1. Analiza objętościowa - wprowadzenie

A imll/ii objętościowa jest klasyczną metodą analizy ilościowej. Polega na wyznad^H lliany lub ItęŻBllla składnika w badanej próbce przez pomiar objętości roztworu cnlc7yN nilu 0 dokładnie znanym stężeniu, zużytego do całkowitego przereagowania z biulnftl wtil>*UuB|. Reakcja ta przebiega według ściśle określonego równania i wynikający® i niego proporcji ilościowych. Odczynnik o znanym stężeniu (titrant) wkrapla się do oznaczanego roztworu małymi porcjami bardzo dokładnie odmierzanymi przy iiżyclg blurety. Czynność ta nazywa się miareczkowaniem.

W analizie objętościowej wykorzystuje się reakcje chemiczne, które przebiegają szyi' ko 1 w sposób ilościowy, tzn. stechiometrycznie. Nie mogą przy tym zachodzić fealuje uboczne.

Ten moment miareczkowania, w którym cała ilość składnika oznaczanego pnffl reaguje ze stechiometryczną ilością dodanego z biurety odczynnika miareczkującego (titranta) nazywa się punktem równoważności stechiometrycznej reakcji. W klasycł* nej analizie objętościowej miareczkowanie przeprowadza się w obecności odpowiednio dobranego wskaźnika - zmiana jego barwy wyznacza eksperymentalnie punkt końco* wy miareczkowania. W oznaczeniach dąży się do tego, aby punkt końcowy miareczkowania możliwie najdokładniej odpowiadał punktowi równoważności stechiomi*) trycznej reakcji. Im bliżej są położone te dwa punkty, tym mniejszy jest błąd metody miareczkowej.

Zaletą analizy miareczkowej w porównaniu z metodami wagowymi jest krótki czat] wykonywania, umożliwiający kilkakrotne powtórzenie zwiększające dokładność ozna« j czenia. Jeżeli obserwacja punktu końcowego miareczkowania jest utrudniona, możnll slosować miareczkowanie pośrednie lub miareczkowanie nadmiaru odczynnika. ^

Miareczkowanie pośrednie polega na oznaczaniu produktu reakcji, w której substra* tern jest substancja analizowana - np. w metodzie jodometrycznej jest to miareczkował wydzielającego się w reakcji jodu roztworem tiosiarczanu sodu o znanym stężeniu wobe J skrobi jako wskaźnika.

Miareczkowanie nadmiaru odczynnika polega na dodaniu do analizowanej substanl cji reagującego z nią roztworu odczynnika o znanym stężeniu i dokładnie odmierzoną! objętości, a następnie, po zakończeniu reakcji, na miareczkowaniu nieprzereagowąfł

ptaiilr mu; np, w nrgcntomelrll.

Ir W metodach anall/y objętościowej wykorzyaluje alt nikt i* fnliMlilniaula lal Inn im* lilu i Btlmlanlś i redukcji (redoksymetrla), tworunls kwinpIfkiAiY (MHWtflfMHłWiilMg) ■fythjiania osadów (analiza strąceniowa). Melody iilluu ymehii RHMUllil WIHIWyi fiivlifty I zasady oraz inne związki reagujące z nimi, np. wndnrow<tl(igft sodu. WSJ|hlli smiIii,

i IiImk I- amonu lub podobne. Metodami redoksowyml n/nai /a ftlę mii...... l leilukliH y

■H substancje z nimi reagujące. Metody manganomctryezne (dużą do Hiudizy lliiAi InWl) u iliil>inrów, np. jonów żelaza(II), jonów szczawianowych lip,, utlenianych lUMUgailla ni m( VII) potasu. W jodometrii analizuje się ilościowo utleniacze, np Jemy da liromla ||mve(VI) czy jony miedziowe(II). Spośród metod opartych nu reakcjach zachodzących i|f-i biometrycznie z wytrąceniem osadu najbardziej znana jest argcntomctrla, która pole p na reakcji jonów chlorkowych, bromkowych i jodkowych z azotanem srebra. Reakcje twni /enla kompleksów mogą być wykorzystane w objętościowej analizie ilościowej, o ile aj wm zony kompleks jest dostatecznie trwały. Tylko w takim przypadku można zaobscr HyilWiU* skokowy spadek stężenia jonu koordynującego w pobliżu punktu równoważności ^Biometrycznej reakcji. Kompleksometrycznie oznacza się np. jony wapnia i magnezu ■tyodzll (oznaczenie twardości wody).

},2. Zasady posługiwania się naczyniami miarowymi

1,2.1. Kolby miarowe

KlCleńczanie roztworu. czy też rozpuszczanie substancji może być połączone ze fcnlejszeniem (kontrakcją) lub zwiększeniem objętości cieczy, a także z efektami cieplnymi. Dlatego przy sporządzaniu roztworów najpierw umieszcza się w kolbie miarowej Kg, 5b) niewielką ilość rozpuszczalnika i odpowiednie ilości wszystkich składników Łtworu. a potem miesza. Następnie uzupełnia się rozpuszczalnikiem kolbę do kreski Kirowej, zatyka korkiem i odwracając kolbę, dokładnie miesza jej zawartość. Dopeł-|iinłe do kreski wykonuje się kroplami za pomocą tryskawki lub zakraplacza, tak aby dolny menisk cieczy przeźroczystej (lub górny cieczy nieprzeźroczystej) pokrywał się g kreską miarową kolby. Ważne jest, aby roztwór w kolbie miał temperaturę otoczenia, n podczas odczytu poziomu cieczy oko znajdowało się na poziomie menisku cieczy |V celu uniknięcia błędu paralaksy.

$.2.2. Pipety

ICzystą pipet? (rys. 5d) należy przepłukać dwa razy małymi porcjami odmierzanego roztworu. Pipetę napełnia się poprzez umieszczenie jej zwężonego końca w roztworze na głębokość, która pozwoli nabrać całą odmierzoną objętość, i wciągnięcie cie-ezy pompką lub gruszką gumową do wysokości nieco powyżej kreski miarowej. Gór-

85