60142 skanuj0011 (218)

języków, jakimi posługuje się społeczeństwo, pozwala stwierdzić, w czym prakiylfl indywidualna jest identyczna bądź podobna do reguł posługiwania się językleM funkcjonalnym, z jakich języków społecznych pisarz korzystał, w czym zaś pr/r|avy|fl się jego oryginalność stylistyczna.

Mówiąc o stylu indywidualnym bądź osobniczym, mamy na myśli pi/tw wszystkim cechy językowo-stylistyczne określonego tekstu, a nie cechy językaM autora, ponieważ bardzo często teksty literackie tego samego autora różnią się uh dalece od siebie, że aż trudno uwierzyć, iż stworzył je ten sam człowiek, na przykłufl A r.^yiacy i Potop czy Pan Tadeusz i Oda do Joachima Lelewela. Wyprowadzenie wnithluM i uogólnień dotyczących języka pisarza na podstawie jego tekstów, mających rliiinilm ter literacki, jest w zasadzie niedopuszczalne. Cechy stylistyczno-językowc /‘>tM Tadeusza na przykład są cechami tekstu konkretnego utworu, a nie języka AdiUMM Mick iewicza, który z całą pewnością nie mówił tak jak Sędzia czy Bartek, bo w ta kitą wypadku nie mógłby mówić jak Podkomorzy czy Asesor, którzy wszyscy initwH wierszem, a z całą pewnością sam Mickiewicz w swoich kontaktach językowyc li n|§] posługiwał się wierszem.

Zagadnienie języka poetyckiego

Problem języka poetyckiego został wprowadzony do refleksji teoretycznolm i -u kiej przez formalistów rosyjskich, a następnie przeformułowany i steoretyzi > wą|® w pracach Jana Mukarovskiego i Romana Jakobsona na gruncie struktura liA|f|fl W Polsce głównym teoretykiem języka poetyckiego był Janusz Sławiński, kińfffl twierdzenia powtarzam tutaj. Referuję te poglądy lojalnie i ilustruję je wluuiyM przykładami, ale muszę również podejść do nich krytycznie, jeśli język poetycki |fl funkcjonować jako pewna kategoria w tym podręcznikowym wykładzie.

Wyodrębnienie języka poetyckiego znajdowało uzasadnienie w teorii mówIąidB że teksty realizujące jego reguły ujawniają dominację funkcji estetycznej — liazy wąffl również funkcją poetycką — nad pozostałymi funkcjami mowy. Dominacja tej limki || powodowała określone skutki, ponieważ inaczej niż pozostałe funkcje mowy (po/.uiuyd cza, ekspresywna, impresywna, metajęzykowa i fatyczna, które charakteryzują i, nastawieniem na zewnątrz komunikatu, to jest na kontekst, nadawcę, (odbiorcę, kflfl językowy i kontakt) funkcja poetycka skierowuje uwagę odbiorcy na sam kom mil kitki Ilu znaki językowe. Oznacza to podporządkowanie innych funkcji, które pozdmiąM w najrozmaitszych konfiguracjach zarówno ze sobą, jak i z dominantą, co NtWiuM | tewne podstawy — nawiasem mówiąc, nigdy nie wykorzystane — typologii styl im \ i < i nej tekstów.

Dalej teoria języka poetyckiego mówi, że pochodnymi dominacji funkcji Hfl (etycznej są:

a) wyrazistość znaku językowego na ile zautomatyzowanych aktów komuulkM cyjnych właściwych dla potocznych kontaktów językowych, a także na tle t.11<o M lekstów, które traktują znaki językowe wyłącznic jako symbole, to jest w taki |><