63420 str 4 115 (2)

IV

OGRÓD, ALE NIE PLEWIONY

BRÓG. ALF. CO SNOP TO INSZEGO ZBOŻA, KRAM ROZLICZNEGO GATUNKU. NA CÓŻ CHWALIĆ W OGRODZIE CHWASTU, GDZIE POKRZYWA SPARZA Ć. W BROGU PLUGASTWA. GDZIE MATONÓG^{1 2} ZAWRÓCI-Ć GŁOWĘ, W KRAMIE SZPILEK, KTÓRYMI ZAKŁÓĆ, ZWIERCIADEŁ, W KTÓRYCH SIĘ PRZEJRZEĆ MOŻESZ. MIĘDZY TOWAREM NA POŁY RZECZY, POWIEŚCI, PRZYGODY. PODOBIEŃSTWA, PRZYKŁADY, KTÓRE JEŚLI NIE. BYŁY, BYĆ MOGŁY W OBOJEJ PŁCI, W RÓŻNYCH STANACH I WIEKU ŻYWOTA LUDZKIEGO. TUDZIEŻ ETHICA¹ DO CNOTY, MORAL1A³ DO OBYCZAJÓW, SACRA^{4 5 6} DO NAUKI. SERIA' DO PRZESTROGI WIODĄCE POWAŻNYCH I UWAŻNYCH. FESTIYA, LUD1CRA, SATYRICA, SALSA*, ALUZJE Z IMION, PRZEZWISK, URZĘDÓW I KOMPI.EKSJI RÓŻNYCH, KROM ZGORSZENIA CNOTLIWEGO CZŁOWIEKA, BO CZYSTEMU WSZYSTKIE RZECZY CZYSTE. PRÓŻNUJĄCYCH ZABAWIAJĄCE LUDZI SĄ I ŻARTY Z PODUFAŁYMI BEZ SARKAZMÓW PRZYJACIOŁY, CHOĆ CI

I w różej, i w lilijej, i w wonnym krokosie.

Gdzie pszczele o miód łacno, o truciznę osie,

Ach, tamta i z pokrzywy, i z kolącej szczotki,

Kędy ta żądło ostrzy, wysysa miód słodki.

OGRÓD NIE PLEWIONY CZĘŚĆ PIERWSZA

1. INWENTARZ PODGÓRSKICH MAJĘTNOŚCI

Żebym dosyć twojemu uczynił żądaniu,

Pytałem się w Podgórzu o wsi na przedaniu Od Gorlic do Grybowa; te leżą przy Ropie,

Te[n] przy Białej, celniejszych rzekach w Europie.

⁵ Kraj we wszytkim bogaty; z rajfurami zaczem

Zniósszy się, oznajmuję: jest Jamna z Widaczem.

Zbęk, Pogwizdów, Wiskidna, Żebraczka, Wygodna,

Poświst, Bieśnik, Biedowa, Skrętła, Gwoździec, Głodna, Pobiednik za Wytrzeszczką; tymże idą szykiem ¹⁰ Smrokowiec z Pogorzynem. Kiprzna z Sikornikiem, Polichta z Miciakami, a Kanina z Nowem

Wielką w górze derewnią świecą, Berdechowem;

Wesoły Opłakaniec, Litacz i Kołkówka

Zalecą się, choć o nich nie napiszę słówka;

¹⁵ Sławny Obzdów statutem, gdzie, nim pójdziesz w górę. Samo pojźrenie radzi wylekczyć naturę; ⁷

1

   matonóg — kąkol, przenośnie: plątanina.

2

   ethica (gr., łac.) — rzeczy etyczne.

3

   moralia (łac.) — rzeczy moralne.

4

   sacra (łac.) — świętości.

5

   seria (łac.) — rzeczy poważne.

6

   festiva (łac.) — rzeczy wesołe; ludicra (łac.) — rzeczy zabawne; salyrica (łac.) — utwory satyryczne; salsa (łac.) — rzeczy dowcipne, słone.

7

INWENTARZ PODGÓRSKICH MAJĘTNOŚCI

w. 3 — 4 od Gorlic do Grybowa — rodzinne strony poety; Gorlice leżą nad rzeką Ropą, Grybów nad Białą.

w. 5 rajfur — tu: faktor, pośrednik.

w. 6— 18 Potocki zestawił tu autentyczne najczęściej, choć humorystycznie brzmiące, bądź też charakteryzujące podgórską „mizerię” nazwy wsi pomiędzy Gorlicami a Grybowem. W większości wsie te należały do arian, niektóre były widownią krwawych porachunków z arianami po potopie szwedzkim.

w. 12 derewnią (rus.) — wieś.

w. 15—16 gdzie [...] naturę — tj. przed powieszeniem należy się wypróżnić.