63976 P1130709 resize

lob ir/oim w umie uszko lub kiSIko (czasami /. łańcuszkiem), niektóre / uleli / szublusM /giętym trzonkiem. Ijpoiyh „lę _u rozpowszechniona bltrdzląj nu Innych (aronach (także poza kulluni unictycką), szpile z glówk<| ror, klepnnii w blaszkę /«• zwiniętymi do środku bokimii (lubi. XXIX: 20), u poza tym także typologicznie /unw«_n. nowinie nzpllc cypryjskie / poziomu nplrulkii, /nnne num / okresu poprzedniego, Juk I w dalszym ciągu produko-wnne szpile z główką rozklepaną I zwiniętą w uszko.

Z omawianej 1'n/y kultury unlclycklcj pochodzą efektowne nuszyjniki złożone ze nplrolek dnu Innych lub wykonane z cienkiej hlun/kl, niekiedy rozdzielone puciorkuini burs/.lynuwymi (lubi. XXIX: II); znamy uz hogiuc kolie złożone z su mych pueiorków bursztynowych. Częścią naszyjników bądź wisiorków są pińskie bursztynowe krążki z otworem pośrodku.

W Inwentarzu kultury uniciyckicj w Polsce omawianego okresu spotyku się lukźe niewątpliwie importy -duże, ozdobne turczki typu śródziemnomorskiego w kształcie stylizowanego topora (a może sztyletu?). Importem też z kręgu kultur śródziemnomorskich Jest wspaniała turczka-rozeta ze skarbu w Górze, woj. legnickie, zdobiona koncentrycznymi pierścieniami (lubi. XXIX: 10), spinająca i wieńcząca zarazem naszyjnik z łańcuszków.

Zagadnienia gospodarcze I społeczne

Okres klasyczny jesl niewątpliwie szczytem rozwoju kultury uniciyckicj we wszystkich możliwych dziedzinach nu całym obszarze jej zasięgu, w tym — rzecz jusnu lakżc nu terenie Polski. Groby, skarby, jak również osiedla z lego okresu dostarczają ogromnej masy różnorodnych wyrobów, u więc wyrafinowanych form ceramiki, ozdób, narzędzi i broni metalowej, w tym symboli władcy (berłu sztyletowe), dalej przedmiotów z bursztynu, złota i półszlachetnych kamieni. Obok przedmiotów metalowych pochodzących z miejscowych warsztatów spotykamy także importy z pozaunictyckich ośrodków produkcyjnych. Obserwuje się szczególnie silne związki z obszarami nadśródziemnomorskimi (z cywilizacją egejską) przejawiające się m. In. w pojawianiu się w kulturze unietyckicj niektórych form ozdób metalowych, motywów zdobniczych, a na terenie Czech w zwyczaju dumaniu dzieci w dużych naczyniach. Znaczna część grobów zarówno pod kurhanami, juk i płaskich jest wyposażona w dużą ilość przedmiotów metalowych, w tym również ze zlotu i bursztynu.

Trudno jest dziś dać pełną odpowiedź, jakie są podstawy tego rozkwitu i jaki etap osiągną! w tym czasie rozpud wspólnoty pierwotnej - jednym słowem jak wyglądała struktura gospodarczo-społeczna plemion zamieszkujących lewe dorzecze środkowego Dunaju, dorzecze Łaby, Solawy, górnej Odry i środkowej Warty. Niewątpliwie musiału istnieć odpowiednio rozwinięta produkcja rolnicza i hodowlana chociaż nic sposób (podobnie jak w wypadku większości innych kultur wczcsnobrązowych) określić bliżej jej charakteru, a także proporcji tych dwóch gałęzi gospodarki do siebie. Zapewne proporcje te zmieniały się w zależności od warunków lokulnych na dużym i geograficznie zróżnicowanym obszarze zajętym przez ludność kultury unietyckicj. Możliwe, że produkowanie dużej ilości miedzianych czy brązowych siekier wynikało z zapotrzebowania na nic przy żarowej technice uzyskiwania nowin pod uprawę. Nic wykluczone są intensywne formy uprawy na glebach naturalnie użyźnianych (okrajki dolinne, doliny zalewowe). Musiały powstawać pewne nadwyżki produkcyjne być może głównie w hodowli — stymulujące szeroką wymianę między poszczególnymi grupami ludzkimi, której przedmiotem były także, występujące po raz pierwszy w takiej ilości i rozmaitości pod względem formy i surowca, wyroby o charakterze luksusowym, tzn. ozdoby.

Poważną rolę w rozwoju gospodarki, poziomie życia i kultury odgrywała niewątpliwie produkcja metalurgiczna. Istniały pewne ośrodki na terenie kultury unietyckicj, w tym także w Wiclkopolsce i zapewne na Śląsku, wytwar/ującc w dużych seriach określone rodzaje i typy narzędzi, broni, ozdób, a także formy pólsurow-cu rozchodzące się drogą wymiany po znacznych obszarach Europy docierając do Italii, a nawet na Półwysep Iberyjski. Ludność kultury unietyckicj umiejętnie wykorzystała powstającą w początkach epoki brązu koniunkturę w zakresie zapotrzebowaniu na wyroby metalowe, zawczasu zajmując tereny rudonośne Gór Kruszcowych, dążąc do opanowania środkowoniemicckich i zachodnioslowackich złóż miedzi. Potrzeby surowcowe uzupełniano drogą importu, m. in. z obszarów wschodnioalpejskich. Ekwiwalentem mogły być właśnie gotowe produkty. Zdaje się o tym wyruźnic świadczyć rozprzestrzenienie się typowo unictyckich sztyletów, sickici i niektórych ozdób właśnie w szeroko pojętej strefie ulpcjskiej, głównie w tzw. kulturze Straubing we wschodniej Bawarii (II. i. Hunt 1061). Równocześnie dzięki dogodnemu położeniu w centralnej części Europy, ludność kultury unietyckicj miału okazję odegrać funkcję głównego dostawcy wyrobów metalowych, a także zdobyczy technologicznych na zapóżnione w tym zakresie, bardziej północne obszary naszego kontynentu. Poważna ro-lu przypadła tu niewątpliwie także tym grupom kultury unietyckicj, które zumicszkiwuly obszary Polski. Grupy te zapewne pośredniczyły także w rozprowadzaniu nu południe bursztynu bałtyckiego, spożytkowywunego, juk wiemy, w dużym zakresie przez, samą ludność kultury unietyckicj. To wielkie ożywienie gospodarcze prowadziło niewątpliwie do bogacenia się społeczeństwa, zwłaszcza niektórych jego grup, np. rodów, może nawet całych plemion, u nic tylko wybitnych jednostek, np. wodzów, jak to przyj-