64519 skanowanie0010 (116)

kowo-ruchowe i słuchowo-językowe są stosowane równolegle. Nauka ta zważa na wielostronne rozumienie ruchu i funkcji przedmiotów. Są więc obserwowane i analizowane ruchy człowieka, zwierząt, \ przedmiotów martwych pod wpływem różnych sił, jak też przekształcanie ruchu postępowego na obrotowy w maszynach itp. Poznawanie funkcji różnych przedmiotów prowadzi do poznawania różnych właściwości przedmiotów spełniających te funkcje. Jest to operatywne zaznajamianie ucznia z przedmiotami, zbliżone do pragmatyzmu.

7: „Demonstratywna” metoda nauczania Seiniga ma jednak znacznie ograniczoną rolę pracy w wychowaniu. Praca, w poprzednich szkołach pracy, była głównym środkiem uczenia się i procesu wychowania. Teraz jest ona tylko , uzupełnieniem rezultatów uczenia sie przy pomocy mowflub pokazu. Odbywa sie ona w zasadzie przypnmocy-wiadomości..uzyskiwanych początkowo inną drogą, niż samo wykonywanie pracy, no. przez obserwację życia, przez wyjaśnienie nauczyciela itp.

“Ta inicjatywa poznawcza leży więc w czynnikach zewnętrznych, poza dzieckiem i jego wewnętrznymi potrzebami. Ale treści poznawcze sprowadzone w ten sposób „od zewnątrz” nie są dokładne i dopiero wyrażenie ich w konkretnych przedmiotach uzyskiwanych przez pracę uzupełniają ją. Ta uzupełniająca rola pracy ogranicza jej funkcję. Nie jest ona już zasadniczą metodą nauczania i uczenia się. Jest to Ograniczenie podobne do tego, które spotykamy w teorii pracy ręcznej u Kerschensteinera.

e. Szkoła czynu

Twórcą tej odmiany szkoły pracy jest Wilhelm August Lay (1862—1926) \ Nazywa on ją „szkołą czynu” (Tatschule) lub „szkołą wspólnoty życia” (Lebensgemeinschaftschule). Człowiek żyje w ludzkiej wspólnocie i w tej wspólnocie zachowuje się czynnie. Zarówno sam oddziałuje na swoje otoczenie jak też podlega jego działaniu. Wszelkie uczenie sie ma wiec charakter aktywny i składają . sie na nie trzy stadia lub ..kroki”; 1. obserwacja. 7. opracowanie wewnętrzne i 3. przedstawienie.

¹ Expeńmentelle Didaktik, 1903; Experimentelle Padagogik, 1908; Die Tatschule, 1911; Lehrbuch der Padagogik, 1912, 1923.

Obserwacja ma hv.ć-s.pr>str7.p.gan iem organizowanym .sto-sownie do tych treści, które mają bvć główne dla nauczania. Może ona być me tylko własna, ale też obca i odnosić się~do~świata zewnętrznego lub wewnętrznego. W toku nauki odgrywa podobną rolę, jak spostrzeganie i poznawanie sytuacji w pragmatyzmie.

Opracowanie może być intelektualne albry prnngnnnWj^ly przedmiotem jego jest wartościowanie materiału obserwacyjnego. Materiał ten Bywa wiec wyzyskany dla celów poznawczych, ale i dla celów wychowawczych. Opracowanie jest odpowiednikiem analizowania sytuacji, stawiania hipotez, rozważania ich w procesie nauczania pragmatyzmu.

-pjrg-gyi sta w i e n i e jest nadawaniem zewnętrznego wyrazu rezuł-tatom opracowania. Może ono być nie tylko językowe, ale też rysunkowe, muzyczne, sceniczne. Może się posługiwać wytworami pracy ręcznej itp. Wiążą się z nim różne cele i w różnych dziedzinach ma różny wygląd. Stąd jest ono zarówno przedstawieniem treści w nauce, jak też zastosowaniem wiadomości do działania praktycznego z odpowiednim stopniem wprawy i sprawności. Jest ono analogiczne do czynnego rozwiązywania sytuacji w pedagogice pragmatycznej.

Pedagogika Laya mimo swej skromności w opracowaniu szczegółów procesu pedagogicznego ma jednak rysy pewnego systemu. Można w niej zauważyć pewien tok powiązanych ze sobą tez i pojęć, które wychodzą z założenia ,,rudzki^~WśpoIh6ty~^spółećźnepy wTćtorej odbywa się oddziaływanie środowiska życia ludzi na jednostkę i odwrotnie oddziaływanie jednostki na-innych. Stąd wychowanie odby-wa sie przez działanie, przez „czyn”, posiadający owe trzy T^krokf”., Te założenia zbliżają Laya do pedagogiki pragmatycznej. Brak tu jednak dokładnego opracowania właściwego procesu pedagogicznego, który leży w etapie wewnętrznego opracowania! wyrażania jego rezultatów. Te szczegóły przeznacza on dla badań eksperymentalnych, które mają okazać prawidłowości łączące się z różnymi odmianami „obserwacji”, jako głównego warunku opracowania i wyrażania. Ten tok myśli włącza badania Laya do pedagogiki eksperymentalnej. Ale przesunięcie się jego badań na teren eksperymentalny równocześnie przeszkodziło mu w pełniejszym opracowaniu szczegółów jego systemu.

Trzeba także zauważyć, że pedagogika ta widzi właściwy proces pedagogiczny właśnie nie w samym działaniu sytuacji na jedenóśtkę^ ale

119