68009 Top 47 BMP

XCII    ELEMENTY RENESANSOWE I BAROKOWE

Jednocześnie. Sielanki Simonidesowe wiążą się silnie z najbliższą przeszłością, z kulturą polskiego Renesansu. Związek z kulturą i myślą społeczną renesansową wykazuje zresztą Simonides i w innych utworach, choć jedno-cześnie, zwłaszcza w okresie wczesnym i u samego schyłku życia, na twórczości jego zaważyły również wpływy atmosfery ideowej czasów kontrreformacji potrydenckiej. Podkreślić zresztą trzeba, iż ideologia kontrreformacji na ogół też przecież nie odrzucała wprost dorobku świeckiej kultury i myśli renesansowej. Przeciwnie, starała się zagarnąć na swój użytek i wchłonąć nawet różne elementy kulturowego i ideowego dorobku Renesansu.

O ile we wcześniejszych swych utworach łacińskich i późniejszych, pisanych u schyłku życia poezjach religijnych Szymonowie ulegał szerzącej się nowej modzie i nie stronił, choć na ogół w sposób umiarkowany, od barokowego zdobnictwa w konstrukcji stylu¹, to najwybitniejsze jego dzieło polskie jest utworem renesansowym. Potwierdza to> zarówno ideowy związek z kulturą odrodzeniową, jak i klasyczno-renesansowy styl zbiorku, „nie dopuszczający w opowieści luźności, pospolitości i rozwlekłości gawędy” ² lub typowych chwytów barokowego zdobnictwa. Wprawdzie i tu odnaleźć można przenikające okruchy barokowego stylu. Nie one jednak nadają ton. Pisane już w czasach, kiedy coraz silniej krzewi się pisarstwo barokowe,(Sielanki Szymonowica są w literaturze polskiej ostatnim wybitnym utworem renesansowym.

Dlatego też pisarze barokowi, nawet jeśli nawiązują do konstrukcji gatunkowej przyswojonej piśmiennictwu polskiemu przez zbiorek Simonidesa, ulegają w kształtowaniu wypowiedzi językowej konwencjom -innego stylu. Najbardziej zresztą reprezentatywny typ struktury barokowych utworów sielankowych w literaturze staropolskiej odchodzi całkowicie od wzorca Sielanek Szymonowica. Przykładem mogą tu być utwory Samuela Twardowskiego: Dajnis w drzewko bobkowe przemieniela się oraz Nadobna Paskwalina lub też Ermida albo królewna pasterska... Stanisława Herakliusza Lubomirskiego.

IDo twórczości Szymonowica, polskiej i łacińskiej, na-( wiązała epoka Oświecenia^Dobitnym ..wyrazem tego jest Q fakt wznowienia, jego pism. W roku 1769 w drukarni Mitz-lera wychodzą Sielanki Simonidesa w zbiorze: Sielanki polskie z różnych autorów zebrane. Następne wydania Sielanek Szymonowica pochodzą z roku 1778 i 1805f Wydania autorów łacińskich wychodzą w roku 1771 (Poeta-rum elegiographorum... nobili iuuentuti polonae propositi in exemplum) i w roku następnym jako Simonis Simoni-dae Bendoński... Opera omnia... procurante Angelo Maria Durini..-. nuntio apostolico (Varsaviae. In Typographia Mitzleriana 1772). Pojawiają się też dość liczne' polskie przekłady utworów łacińskich Simonidesa. W roku 1772 wychodzi Simona Simonidesa Joel prorok starozakonny w przekładzie Józefa Epifaniego Minasowicza. Sześć lat potem wychodzi przekład Pentesilei pióra Ksawerego Zubowskiego (1778). W roku 1786 ogłasza Zubowski przekład siedmiu ód z Flagellum linoris. t ) (Sielanki Szymonowica chwali Krasicki, Gdański, o a Tranciszek Ksawery Dmochowski uznaje te za „najwyborniejsze tego rodzaju pisma prawidło”'¹. Gatunek

¹¹ .....*»'■    ..... —    ¹¹¹ ■    ■ ■■ "    mii-

⁴ Fr. K. Dmochowski, Sztuka• rymotwórcza. Oprać. S. Pietraszko. Wrocław 1956, s. 62 (Bibl. Nar., S. I, Nr 158),

i

1

   W. Weintraub, O niektórych problemach polskiego baroku, s. 16—17.

2

   B. Chlebowski,. Sielanki Szymonowicza jako wyraz duszy poety. Warszawa 1913, s. 61 (odbitka ze «Sprawozdań z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego», Wydział Językoznawstwa i Literatury^ R. VI, z. 5).