68425 jp1450 1550
0

i

skini Dworze Artusa, czwarta z nich zaginęła podczas II wojny światowej. Podobna do nich, ale z początku drugiej połowy XVI wieku zbroja turniejowa wykonana przez królewskiego płatnerza Walentego Sibenburgera znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego. Wszystkie te zbroje służyły do gonitw kol-czych, czyli na tępe groty kopii. Przed wojną w Krakowie znajdowały się części zbroi w stylu maksymiliańskini pochodzące z tamtejszego ratusza, było to jednak raczej uzbrojenie miejskiej piechoty. Warto również wspomnieć o odkrytych szczątkach zbroi z początku XVI wieku w Spytkowicach w Małopolsce.

Szczęśliwie jednak zachował się dość bogaty materiał ikonograficzny oraz popisy rot, w których wyszczególnione są rodzaje uzbrojenia. Również zagraniczne analogie są bardzo cenne. W rejestrach popisowych rot jezdnych często występuje określenie „zbroja ko-pijnicza” utożsamiane ze zbroją zupełną (ar-ma Integra). Była to zbroja okrywająca całego kopijnika. Składał się na nią: kirys (napierśnik z naplecznikiem), obojczyk, pełne ochrony rąk i nóg, fartuch folgowy bądź pancerzowy zwany szorcą, ewentualnie taszki oraz hełm. Drugim typem zbroi jest zbroja strzelcza (ar-ma sagittaria), ma na bardzo dużą liczbę wariantów. Na ogół składała się z kolczugi (pancerza), obojczyka i hełmu, niektórzy strzelcy posiadali jednak cięższe uzbrojenie. W rejestrze roty Rokosowskiego z 1471 roku pięciu ma stalowy napierśnik oprócz kolczugi, jeden cały kirys, dziesięciu inne części płytowe zbroi. W rocie Jakuba Rośniewskiego (Ro-snowskiego) z 1499 roku, w poczcie Marcina Słusznica dwóch strzelców ma hełmy (łebki), kirys (piachy) i po jednym naramienniku (my-ska), prawdopodobnie na lewym ramieniu, gdyż ta część zbroi przeszkadzała w strzelaniu z kuszy. Tak samo uzbrojeni są dwaj kusznicy z pocztu Lasoty Brzostowskiego. W roku 1538, w rocie Andrzeja Banka jeden z pocztowych uzbrojony w rusznicę nosił bechter, później ten typ uzbrojenia ochronnego zaczyna się pojawiać częściej.

Zanotowani na początku XVI wieku pierwsi husarze uzbrojeni są dość rozmaicie. Początkowo, jak ukazuje to obraz „Bitwa pod Orszą” nie posiadają uzbrojenia ochronnego, później najczęściej posiadali kolczugę i przyłbicę. W rocie jezdnej Rokitnickiego z 1528 określa się uzbrojenie husarskie skrótem p.p.t.d.: pancerz, przyłbica, tarcz, drzewo (kopia), skrót ten stał się synonimem husarza, aż do lat sześćdziesiątych XVI wieku. Jednaki i tu zdarzają się odstępstwa. W rocie Jana Rzeszowskiego z 1531 roku znajdują się husarze w zbrojach strzelczych, odróżniani od p.p.t.d.. Prawdopodobnie więc używali jakiś części zbroi płytowych.

A. Hełmy.

Bardzo popularnym hełmem był kapalin (pilleus ferreus, clobuczek, eisenhut, slap-pa).Był to hełm otwarty, wykuwany z jednego

Typy salad: 1-tzw. celata (Mediolan ok. 1490 r.), 2-salada niemiecka prawdopodobnie wykonana przez Lorenza Helmschmieda w Augsburgu ok. 1480 r., 3-salada pochodząca z południowych Niemiec (wg Zdzisława Zygulskiego Jim.)

10