74648 S7304913

108 MAŁGORZATA CZERWIŃSKA

nych rozwiązań środowiska bibliotekarskiego, a zwłaszcza bibliotekarzy-prak-tyków, skupionych w Sekcji Bibliotek Szpitalnych przy SBP (następnie: Sejaya Czytelnictwa Chorych i Niepełnosprawnych). Dla biblioterapii oznaczalgto podporządkowanie jej bibliotecznej obsłudze chorych. Również praca od<0Sa-łów książki mówionej, funkcjonujących od 1976 r. w sieci bibliotek pubf^H nych, nie wykraczała poza standardowe formy udostępniania zbiorów. SpSn-są na merytoryczno-organizacyjne zmiany w tym zakresie miał być, założony w 1981 r., Ośrodek Metodyczny Czytelnictwa Chorych i Niepełnosprawnych przy Książnicy Miejskiej w Toruniu.

Swoistego rodzaju wyłączność środowiska bibliotekarskiego na zajmowanie się tą problematyką została przełamana przez pedagogów specjalnych z Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej (WSPS) w Warszawie. Realizowany w latach 1989-1996 pod kierunkiem E. Tomasik program badawczy wskazał na bibliote-rapię, jako metodę pedagogiki specjalnej, efektywną w pracy rewalidacyjnej w ramach wszystkich subdyscyplin [53].

Takie ujęcie definicyjne ostatecznie wydziela biblioterapię z obsługi bibliotecznej. Rozszerza zakres i zasięg oddziaływań biblioterapeutycznych, nie ograniczonych już tylko do pacjenta-użytkownika biblioteki szpitalnej lub sanatoryjnej.

BIBLIOTERAPIA - PODSTAWY TEORETYCZNE

Teoretyczne podstawy biblioterapii są budowane głównie na podstawie nauk medycznych (psychiatria), psychologicznych (psychoterapia), pedagogicznych (pedagogika specjalna), bibliotekoznawczych (bibliologia, czytelnictwo, bibliotekarstwo) i filologicznych (teoria i historia literatury).

Rozróżnienie biblioterapii i bibliotecznej obsługi chorych okazało się istotne szczególnie dla praktyki pracy z czytelnikiem chorym i niepełnosprawnym. Dla rozważań teoretycznych natomiast ważne stało się zróżnicowanie biblioterapii i czytelnictwa. Spośród wielości funkcji przypisywanych przez czytelnictwo literaturze [59, 62], biblioterapię interesuje tylko funkcja terapeutyczna, kompensacyjna, stymulująca (w tym kreatywna) oraz profilaktyczna.

Biblioterapia, aczkolwiek uwzględnia wytyczane przez czytelnictwo poziomy kompetencji czytelniczych i style odbioru literatury, to jednak nie stanowi ich podstawą organizacji procesu biblioterapeutycznego. Kontakt z książką, utożsamiany przez czytelnictwo z aktem czytania (percepcja i recepcja tekstu), biblioterapia rozszerza o kanał werbalny. Współczesna typologia, wyróżniająca biblioterapię kliniczną i wychowawczo-humanistyczną (rozwojową), ukierunkowuje nie tylko praktykę biblioterapeutyczną, lecz także rozważania teorety-