75090 P1170935

190 Jerzy Olczak (6J

A

✓*>_o r\

9

r

Hyc. 3. Schemat wspólwystępownnta materiałów kultury łużyckiej i wczesnośredniowiecznych na grodziskach.

I — powierzchnia terenu; 1 — materiały kultury łużyckiej; Z — materiały wczosnofrednlowleczne. Hys. Ł. Fłjnl Fig. 3. Schćrac de la coezlataoce des ma tir la ux „lusaciens" •vec ceux du haut Moyen Age, obsereće dans les castra, l - łupemcla du Mli 1 — tnnnnlllas de dvlUsatton „tusaclcnna"; i — trouvalUci du haut Moyen Age. Dcssln L. njei

-przestrzennych (ryc. 3): a) na grodzisku „łużyckim” pobudowano we wczesnym średniowieczu gród, adaptując starsze założenia obronne (ryc 3, a); b) na otwartej osadzie „łużyckiej", najczęściej w miejscu o walorach obronnych, pobudowano we wczesnym średniowieczu gród (ryc. 3, b); c) do budowy walu grodu wczesnośredniowiecznego pobierano ziemię z zewnątrz, z miejsca np. osady „łużyckiej" (ryc. 3, c); d) na grodzisku „łużyckim", np. cyplowym z wałem zaporowym, założono we wczesnym średniowieczu osadę*¹. Stary wał ziemny, na skutek oddziaływań atmosferycznych został poważnie zniwelowany, tracąc cechy obronności (ryc. 3, d).

Istnienie każdego z tych układów może być stwierdzone jedynie — tak jak to postulują niektórzy badacze — metodą wykopaliskową, ewentualnie sondażową, przy założeniu, że wykop — rów sondażowy odsłoni przekrój wału (walów) i stykowych z nim warstw osadniczych z wnętrza grodziska ^M. Słuszność tego postulatu jest oczywista. Jednakże jego praktyczne wdrażanie uwarunkowane jest szeregiem czynników. W badaniach weryfikacyjnych. których np głównym zadaniem jest pełna inwentaryzacja wszelkich obiektów obronnych (m. in. wykonanie planów warstwicowych, dokumentacji fotograficznej i opisowej) przeprowadzona na większym obszarze w stosunkowo krótkim czasie, prace wykopaliskowo-sondażowe muszą ograniczać się (także ze względów organizacyjno-finansowych) do niewielkich wykopów-sondaży. Gdyż celem ich — na tym etapie badań — jest przede wszystkim* w przypadkach wątpliwych, wykrycie wału grodziska

¹¹ Por Informator Archeologiczny, Badaniu 1989 r.. Warszawa 1870, s, 95 - 91

" Por W. Szafrański, op. cii., a. 27; tegoż. „Grodzisko" kulłurg łużycki*) u- mlcjrcoiuołci Oitroioile TnemtutAtUe, potu. MopUno, Wiadomości Archeologiczne, t. XXIV, 1867, i. 258; tegoż, Badania na grodzisku to Myśliborzu na Pa-morzu Zachodnim, Materiały Zachodnio-Pomorskie, l. V, 1969, s. 51, 52.

oraz określenie miąższości warstw kulturowych i wydobycie materiałów źródłowych.

A zatem w oparciu o wyniki naszych badań prowadzonych tą właśnie metodą, nie moglibyśmy ustalić przynależności każdego z 35 grodzisk do określonego układu chronologiczno-iprzestrzennego. Aczkolwiek w niektórych przypadkach, zwłaszcza tam gdzie pojedyncze skorupy „łużyckie" występują wyłącznie na powierzchni (grupa IIG), możliwości takie istnieją. Pozostawiając jednak całościowe rozstrzygnięcie tej kwestii do momentu zrealizowaniu postulatu badań wykopaliskowych spróbujmy na podstawie posiadanych przesłanek — uzupełnionych wynikami badań stacjonarnych prowadzonych na kilku obiektach — chociaż częściowo odpowiedzieć na pytanie, które z grodzisk można wiązać z obronnym osadnictwem ludności kultury łużyckiej, a które nie?

Wydaje się, że stosunkowo najmniej wątpliwości będzie budzić wyeliminowanie tych obiektów, które można zakwalifikować do grupy „c” układów chronologiczno-przestrzennych (ryc. 3, c). Do nich należą w pierwszym rzędzie grodziska w Radaczu (stan. 1 i 2) i w Starym Drawsku (stan. 2), pow. Szczecinek, których wyłącznie wczesnośredniowieczną chronologię w sposób jednoznaczny potwierdziły kilkuletnie badania wykopaliskowe ”. Można tu zaliczyć również te grodziska, na których znaleziono jedynie odosobnione skorupy „łużyckie” na powierzchni, bądź w warstwie próchnicy, m. in. na wale, przy licznym materiale wczesnośredniowiecznym w warstwach kulturowych:

1)    Bobolice, pow. Koszalin, stan. 2 (2 skorupy „łużyckie”? „pomorskie”?),

2)    Budowo, pow. Bytów, stan. 3 (1 skorupa „łużycka”),

3)    Danino, pow. Słupsk, stan. 5 (5 skorup „łużyckich"),

4)    Galowo, pow. Szczecinek, stan. 1 (4 skorupy „łużyckie”),

5)    Kazimierz, pow. Miastko, stan. 1 (5 skorup „łużyckich”),

6)    Lubieszewo, pow. Drawsko Pomorskie, stan. 1 (1 skorupa „łużycka"),

7)    Mącznik, pow. Kołobrzeg, stan. 1 (1 skorupa „łużycka”?),

8)    Niemierzyno, pow. Świdwin, stan. 1 (? skorup „łużyckich”)

9)    Oleszno, pow. Drawsko Pomorskie, stan. 1 (4 skorupy „łużyckie”),

10)    Parchowo, pow. Bytów, stan. 1 (2 skorupy „łużyckie”),

11)    Przystawy, pow. Sławno, stan. 2 (1 skorupa „łużycka"),

12)    Suliszewo, pow. Drawsko Pomorskie, stan. 1 (2 skorupy „łużyckie"),

13)    Wojędno, pow. Koszalin, stan. 1 (1 skorupa „łużycka"?),

14)    Woliczno. pow. Drawsko Pomorskie, stan. 1 (2 skorupy „łużyckie"),

15)    Żydowo, pow. Sławno, stan, 9 (1 skorupa „łużycka") ¹¹

" Źródła ArcheologiCMM, i. XII. 1#70, s. IOS- 123, 150-156,

“ Ibidem, t. I, 1980, 1. 44, 81, 83. 87, 73: t. II, 1968, «. 49. 122, 188: t. III, 1970, »■ 28, 29.