75273 strona (465)

tabela 3-3. Porównanie promieniowania podczerwonego i nadfioletowego

Podczerwień	Nadfiolet
działanie fizyczne	działanie chemiczne
pochłaniane jako ciepło	ciepło nie wydziela się
pochłaniane na głębokości 3 mm	pochłaniany na głębokości 1 mm
źródła świetlne i nieświetlne	źródła świetlne
rumień występuje natychmiast	rumień występuje z opóźnieniem
rumień utrzymuje się 20-30 minut	rumień utrzymuje się kilka dni
rumień plamisty	rumień o wyraźnych granicach
rumień ciemny, czerwonawy	rumień jasnoróżowy. jednorodny
niekiedy tolerancja	rumień postępujący
tolerancja	złuszczanie się skóry

Zabiegi obejmujące twarz, głowę i kark trwają zwykle krócej (10-15 minut), natomiast dolną część pleców można naświetlać przez więcej niż 20-30 minut.

3. Zaleca się nakładanie na skórę filtru samoopalającego w postaci kremu lub maści, powodującego powierzchowne znieczulenie i(lub) przekrwienie.

Generatory nieświetlne

1.    Lampy nieświetlne, które często są gorętsze niż świetlne źródła podczerwieni, należy umieszczać w nieco większej odległości (75-105 cm) pod kątem około 45° w stosunku do skóry.

2.    Czas trwania zabiegu wynosi w przybliżeniu tyle samo. co w przypadku generatorów świetlnych.

Promieniowanie

nadfioletowe

Promieniowanie o długości tali od 15 do 390 nm jest pochłaniane przez skórę na głębokości około I mm. Nadfiolet wywołuje w ustroju przemiany chemiczne, w odróżnieniu od promieniowania podczerwonego. którego działanie sprowadza się do wytwarzania ciepła (tab. 3-3).

Promieniowanie nadfioletowe wpływa na różne reakcje chemiczne w komórkach, m.in. pobudza wytwarzanie związków steroidowych. Promieniowanie to stosuje się od wielu lat w leczeniu łuszczycy i innych chorób skóry. Ten rodzaj zabiegów jest jednak również skuteczny w przypadku wielu innych chorób, np. łysienia, zapalenia skóry, czyraczności, opryszczki, liszaj-ca, tocznia gruźliczego, łupieżu różowego (Giberta). zapalenia szpiku kostnego, grzybicy i owrzodzeń.

W odróżnieniu od działania zwykłej „kwarcówki”, naświetlania promieniami nadfioletowymi dostarczają leczniczych dawek promieniowania niezbędnych w przemianie materii, wspomagających mechanizmy naprawcze (gojenia się ran) i utrzymywanie organizmu w dobrej kondycji. Sprzęt profesjonalny stosowany przez fizjoterapeutów należy odróżnić od ogólnodostępnych lamp kwarcowych, używanych do opalania i w celach kosmetycznych. Natężenie promieniowania, długości fal i metodyka zabiegów są inne. podobnie jak cel zabiegu.

Podstawy fizyczne

Od wielu lat źródłem promieniowania nadfioletowego w lampach terapeutycznych są pary rtęci; wcześniej przez długi czas stosowano w tym celu łuki węglowe, które nadal spotyka się w gabinetach fizykoterapii na całym świecie. W lampach rtęciowych /rodłem energii potrzebnej do zamiany u parę kropelek rtęci, znajdujących się w specjalnej tubie ze szklą kwarcowego, są generatory wysokiego napięcia. Kropelki rtęci umieszczone są między powierzchnia-

43