75382 SNV36318

1«%

Snopek

Stanisław Trembecki (1739-1812)

Stanisław Trembecki wywodził się z rodu dawnego, choć sławą i znaczeniem nie dorównującego pierwszym familiom Rzeczypospolitej. Nie było pośród Trembeckich dygnitarzy państwowych, senatorów, biskupów, nie było sławnych wojowników ani wybitnych artystów. W XVI wieku ród rozdzielił się; jedna linia osiadła na Pomorzu, druga (herbu Prus I) — w Małopolsce. Z tych to małopolskich Trembeckich pochodził nasz znakomity poeta, potomek w siódmym pokoleniu Jana Trembeckiego, z którym związana jest owa „schizma rodowa”. Przodkowie autora Sofijówki należeli do arian, uczestniczyli aktywnie w życiu tej zbiorowości religijnej, dzielili wszystkie jej wzloty i upadki. Z biegiem lat, po wygnaniu arian z Polski, przeszli z powrotem na katolicyzm. W czasach saskich znajdujemy nawet pośród Trembeckich kilku duchownych katolickich, wszelako duch fanatyzmu religijnego był tej rodzinie obcy. W tymże okresie wzrasta jej prestiż społeczny i poprawia się znacznie jej sytuacja materialna. Stało się to w pierwszym rzędzie za sprawą małżeństwa Zygmunta Trembeckiego (dziadka poety) z Agnieszką Bełchacką. Dzięki temu Trembeccy skoligacili się z Radziwiłłami, a poprzez nich z Massalskimi i książętami de Ligne.

Rodzice poety, Jakub i Ludwina ze Stradomskich, mieszkali w Jastrzęb-nikach, w ziemi sandomierskiej. Tam też przychodziły na świat ich dzieci, choć z pewnością można to powiedzieć jedynie o dwóch braciach Stanisława, jako że jego metryka chrztu nie dochowała się prawdopodobnie do naszych czasów. Nie znamy również dokładnej daty urodzenia poety. Jeszcze niedawno pojawiały się sugestie, że Stanisław Trembecki urodził się w latach 20-tych XVIII wieku (nawet ok. 1723 r.). Miały one zapewne źródło w relacjach na temat ostatnich miesięcy życia autora Sofijówki. Mówi się tam bowiem

0    zgrzybiałym, przeszło osiemdziesięcioletnim starcu. Korespondencja poety

1    zwłaszcza odkrycia archiwalne Edmunda Rabowicza pozwalają dziś bardziej precyzyjnie określić datę urodzin Trembeckiego. Z jednej strony ogranicza ją rok ślubu rodziców (1736), z drugiej — rok 1741, ustalony na podstawie

537