75824 lichtarski (199)

398 |Ql Globaloag* j r-.-Oucł iorr ».i

— utrzymywaniu przedsiębiorstwa w stanie dynamicznej równowagi w obrębie środowiska międzynarodowego, w którym ono działa.

• W definicji tej zasługują na podkreślenie trzy charakterystyczne momenty. Po pierwsze - zarządzanie międzynarodowe polega na wykonywaniu i koordynowaniu funkcji przedsiębiorstwa w skali międzynarodowej tak, aby ludzkie i fizyczne zasoby i ich zastosowanie w przedsiębiorstwie powiązać w określoną całość. Bez odpowiedniej koordynacji zasoby te pozostałyby bowiem niewykorzystane lub użyte nieefektywnie. Po drugie — przedsiębiorstwo działa w dynamicznym środowisku, które stałe wywiera wpływ na jego operacje. Tak więc jednym z zadań w dziedzinie zarządzania międzynarodowego jest przewidywanie zmiennych wpływów złożonego środowiska międzynarodowego na przedsiębiorstwo w bliższej i dalszej przyszłości oraz określenie prawdopodobnych skutków tego oddziaływania tak, aby zapewnić przeżycie i rozwój przedsiębiorstwa w procesie jego interakcji z dynamicznym otoczeniem. Po trzecie — zarządzanie to odbywa się poprzez granice polityczne kraju (ponad nimi).

Umiędzynarodowienie przedsiębiorstwa wymaga zagranicznych inwestycji bezpośrednich, to jest takich, w których wyniku zostają stworzone lub nabyte zagraniczne obiekty należące do przedsiębiorstwa lub zależne od niego.

Pojęciem bardziej pojemnym niż umiędzynarodowienie przedsiębiorstwa jest biznes międzynarodowy. Biznes międzynarodowy obejmuje zarówno handel zagraniczny, jak i umiędzynarodowienie działalności przedsiębiorstwa Polega on na transferowaniu poprzez granice polityczne krajów zasobów, produktów, usług, wiedzy oraz umiejętności technicznych i menedżerskich. Zasoby, które uczestniczą w tym przepływie, to kapitał, ludzie i technika ucieleśniona w maszynach, urządzeniach itp. Produkty obejmują zarówno surowce, półprodukty, jak i wyroby gotowe. Usługi to przede wszystkim usługi bankowe oraz czynności i porady prawne i inne. Umiejętności obejmują wiedzę pisaną oraz tę niepisaną, określaną jako know-how, w dziedzinie techniki, zarządzania i innych sferach związanych z działalnością gospodarczą.

Przedmiotem naszego zainteresowania w tej części podręcznika jest proces umiędzynarodowienia przedsiębiorstwa, jego przyczyny, formy, tendencje i skutki Jest on tylko jedną, choć szczególnie dynamiczną sferą międzynarodowego biznesu, który stanowi dlań ogólniejsze tło.

Kryteria umiędzynarodowienia działalności przedsiębiorstwa

Podstawowym kryterium umiędzynarodowienia przedsiębiorstwa jest, jak to już wyjaśniono, wykonywanie funkcji przedsiębiorstwa poprzez granice polityczne różnych państw. Powoduje to istotne zmiany zarówno środowiska wewnętrznego.

jak i otoczenia przedsiębiorstwa. Środowisko wewnętrzne przedsiębiorstwa zmienia się dlatego, że zasoby ludzkie, materialne i niematerialne, z których przedsiębiorstwo korzysta w obcych krajach, są zwykle inne niż w kraju rodzimym. Podobnie cechą charakterystyczną otoczenia przedsiębiorstwa działającego w wielu państwach w odróżnieniu od otoczenia krajowego jest to, że składa się ono często z gospodarek narodowych o różnych systemach gospodarczych i poziomach zaawansowania w rozwoju gospodarczym i technicznym, posługujących się różnymi walutami, pozostających pod wpływem różnych polityk gospodarczych, systemów prawnych i politycznych oraz rozwijających się w odmiennych kulturach Zarządzanie międzynarodowe stanowi więc dla menedżera trudne wyzwanie.

Z tego, co dotychczas powiedziano, wynika, że umiędzynarodowienie działalności przedsiębiorstwa jest procesem złożonym, do którego zbadania mogą być przydatne także inne, bardziej rozwinięte kryteria niż to, które uważamy za podstawowe. Uporządkowany system oceny umiędzynarodowienia przedsiębiorstwa obejmuje kryteria obiektywne i subiektywne.

Do obiektywnych zaliczamy kryteria dotyczące struktury, np. liczby zagranicznych jednostek przedsiębiorstwa, struktury własnościowej kapitału według jego pochodzenia, struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa itp. Do kryteriów obiektywnych zaliczamy także kryteria wydajności, np. wartość zagranicznych przychodów, wartość majątku trwałego zlokalizowanego za granicą itp.

Kryteria subiektywne obejmują takie zmienne, jak orientacja kierownictwa firmy, na przykład na policentryzm, regiocentryzm czy geocentryzm i in. Policentryzm polega na dostosowaniu działania przedsiębiorstwa w poszczególnych krajach do ich specyficznych warunków. Regiocentryzm oznacza zorientowanie działalności przedsiębiorstwa na specyfikę dużych regionów międzynarodowych, np. krajów Ameryki Południowej. Geocentryzm polega na standaryzowaniu produktów lub usług w skali światowej (globalnej) [13, s. 99]. Orientacja gcocen-tryczna, albo inaczej globalna, oznacza, że przedsiębiorstwo oferuje produkty lub usługi standaryzowane w skali globalnej, z ewentualnym dostosowaniem ich do lokalnych rynków w stosunkowo niewielkim zakresie. Pod pojęciem globalizacji przedsiębiorstwa rozumie się również korzystanie z dostaw kooperacyjnych od firm zlokalizowanych w wielu krajach. Na przykład części do produkcji samochodu marki „Ford Escort** pochodzą z 16 krajów [8, s. 11-13].

Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw ich wielkość, struktura branżowa i lokalizacja

Jeśli mówimy o przedsiębiorstwach wielonarodowych, mamy zwykle na myśli bardzo duże organizacje. Rzeczywiście w skali międzynarodowej działa wiele przedsiębiorstw bardzo dużych. Szacuje się, że tylko 18 krajów na świecie ma