75886 skanowanie0006 (109)

40    III. Obraz urzeczywistniającej się komunikacji spazmatycznej j

stułuje powołanie przeciw technopolowi „ruchu oporu” przez bojowników j miłujących przeszłość, tradycyjne opowieści i symbole, zdrowy rozsądek i tradycyjne wartości. Za najodpowiedniejsze miejsce do jego powstania f !|    i działania uważa szkołę, w której realizować należy program nauczania j

łączący przeszłość z teraźniejszością, gdzie by „każdego przedmiotu uczo-j no jako historii” ².

Rzeczywistość Ameryki jest - jak widać - coraz bardziej nieprzejrzysta i i zrozumiała staje się troska badaczy o model edukacji, ponieważ na jej ob- f szarze powinna toczyć się batalia o stosunek do tradycji, kształt teraźniej- j szośeLLo-wizję_przyszlości. Od kilku lat socjolodzy, filozofowie i kulturo-i znawcy bardzo dużo uwagi poświęcają właśnie wyzwaniom edukacyjnym i XXI wieku, dowodząc, że umiejętność sprostania im jest probierzem posta-} wy nowoczesnej. Ale jest to zadanie wyjątkowo trudne. Podstawowy dyle- j mat związany z^yyychowaniem i nauczaniem sformułowała u zarania pono-; woczesności HannahArendt^ pisząc: ^Problem edukacji w świecie współ-i czesnym polega na tym, że z samej swęjnatury nie może ona wyrzec się ani j autorytetu, ani tradycji, niemniej musi przebiegać w świecie, którego struk-j tury nie wyznacza już autorytet i nie spaja tradycja’^²³) Dzisiaj badacze, tacy¹ jak N. Postman, poddają ostrej krytyce tendencjć dóminujące w życiu spo-lecznym, przypominaj;} ic słowa i opowiadają się za tworzeniem auloryte-! lów, obroną podstawowyeli tradycyjnych wartości oraz zachowaniem kry-1 •tycznego dystansu do zdobyczy techniki i wolności konsumpcyjnej. Ci na-| tomiast, którzy uważają, że kierunek zmian jest nieodwracalny, proponują’ już wprowadzenie najbardziej radykalnych rozwiązań pedagogicznych.

Jedną z takich propozycji wyprowadzającej daleko idące konsekwencje ze stanu współczesnej nauki i kultury jest koncepcja teleteoni Grego-

Itfy^iTUli^ra^f. Autor dokonuje bowiem pedagogicznego • „odczytania”!

filozofii Derridy, uznając gramatologię (ogólną teorię pisma, zapisu) za pod-, stawę, dydaktyki w społeczeństwie poststrukturalnym. Przekonująca jest ta część jego rozważań, w której dowodzi, że istnieje konieczność stworzenia

²² Tamże, s. 226.

²⁵ H. Arendt, Kryzys edukacji, [w:] Między czasem minionym a przyszłym, przel. M. Gdyń, W. Madej, Warszawa 1994, s. 231.

²⁴ G. Ulrner, Applied Grammatolo^y: Posdej-Pedagogy from Jacipies Derrida to Joseph Beuys, Bal-timore-London 1985 oraz tegoż, Teletheory. Grammatolofty in tlte Age of Video, New York-London 1989. Jego koncepcję omawia T. Szkudlarek w pracy Wiedza i wolność.... s. 159-167.

tepdi^nowego typUj Odpowiadającej myśleniu uzależnionemu od elektronicz-n^Jechnologii. epoce przesilenia kulturowego i sńagrnktyczńei kómuńiEa-cji komputerowej ludzie mowr^ pis^ i czytają przecież w inny sposób niż dawniej. Zadaniem teleteorii jest uchwycenie tych różnic. Ekspansja audiowi-zualności doprowadziła dó wyczerpania się tradycyjnych metod naukowych i edukacyjnych, które można według niego zastąpić „gramatologią stosowaną”, czyli właśnie teleteorią jako przedmiotem nauczania uwzględniającym nowe kompetencje kulturowe.

G. Ulmer ma jednak na myśli coś znacznie więcej niż włączenie do programów nauczaniajedukacji telewizyjnej! Postuluje, aby stale, w trakcie każdego procesu dydaktycznego, posługiwać się przede wszystkim językiem audiowizualnym., zaleca aktywne jego używanie do tworzenia i przekazywania każdej wiedzy. Wszyscy musimy bowiem zacząć posługiwać się nim po to, ^ąby..wypracować nową kompetencję^ komunikacyjną, zwaną, przez autora fel\2Ąjjoralysiś). Nauka powinna być zapisaną w technice video grą Interakcją wiedzy publicznej i prywatnej oraz realizacją indywidualnej „opowieści życia” rozumianej jako mistoria (my story-mystory: moja opowieść). We współczesnej szkole trzeba tworzyć dzisiaj wiedzę za pomocą technik audiowizualnych, włączać do dotychczasowego programu „literackiego” (liieracy) dominujące w kulturze formy przekazu.

Pedagogiczna koncepcja Ul mera przypomina opowieść z gatunku science fiction, ale śmiałością wcale nie przerasta innych obrazów ponowoczesnej rzeczywistości przedstawionych w tej części mojego szkicu. Zapewne wychodzi naprzeciw zainteresowaniom i potrzebom określonych grup młodych Amerykanów, na przykład tych, którzy kupują i słuchają płyt z utworami rapowymi w rodzaju Vm in love with Jacąues Derrida (Jestem zakochany w Derridzie). Być może, stanie się ona niedługo orężem w rękach najbardziej nowoczesnych reformatorów systemu edukacji (dotychczas wykorzystywa-no ją tylko w uniwersyteckich eksperymentach pedagogicznych) albo straszakiem używanym przez konserwatystów i tradycjonalistów w walce z nimi. W każdym razie jest to konkretna próba odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób można przystosowywać się do życia w hiperrzeczywistości, w świecie simulacrów, w nowoczesnej wieloznaczności, w kulturze technopo-lu, w epoce dekonstrukcji i upadających wielkich opowieści? Próba zaskakująca radykalizmem proponowanych rozwiązań. Ale zaskakujące skrajnością ujęć są również obrazy urzeczywistniającej się ponowoczesności.