76004 SNB13872

32

6.6.2. Wielowymiarowe podziały form opieki międzyludzkiej

Realizacja ogólnego wniosku wynikającego z krytycznych uwag wobec powyższych propozycji klasyfikacyjnych — opracowania możliwego do przyjęcia podziału form opieki w ogóle — wymaga uwzględnienia pełnego zakresu tych form, z zastosowaniem kilku kryteriów zróżnicowania, uzasadnionych wymaganiami eksploracji i praktyki. Kierując się tymi założeniami, można zastosować następujące podziały form opieki międzyludzkiej:

1, Wyciągając konstruktywne wnioski z propozycji A. Kelma i kierując się zastosowanym tam kryterium zakresu opieki, dochodzimy do wyłonienia form opieki:

całkowitej

I

na przykład:

—    rodzina,

—    dom dziecka

niezupełnie całkowitej dzielonej z rodziną

i

na przykład:

—    internat szkolny,

—    bursa

częściowej dzielonej z rodziną

i

na przykład:

—    żłobek dzienny,

—    przedszkole

2. Podobnie, wykorzystując podział G. Lubińskiego według kryterium relacji pozarodzinnych form opieki do formy rodzinnej-naturalnej, można wyłonić — pomijając całkowicie formy wspomagające, będące w istocie formami pomocy, a nie opieki—formy opieki:

substytucyjne (zastępujące względnie całkowicie rodzinę)

|

na przykład:

—    dom dziecka,

—    rodzina zastępcza

w rodzinie naturalnej    kompensujące

w rodzinie adopcyjnej    i uzupełniające

ograniczenia opieki rodzinnej

i

na przykład:

—    żłobek,

—    przedszkole

Jakkolwiek podział ten zasługuje na uwagę, to jednak okazuje się niewyczer-pujący, gdyż nie obejmuje wszystkich form opieki nad dzieckiem, a tym bardziej opieki międzyludzkiej w ogóle.

3. Kryterium: przebieg opieki w ontogenezie — ontogenetyczne — opieka:

—    prenatalna,

—    nad dziećmi do 18 lat,

—    nad młodzieżą do 24—25 lat,

—    nad człowiekiem dojrzałym,

i — nad człowiekiem w późnej starości.

4.    Kryterium: standardy normalności opieki:

—    normalna (wiek opiekuńczy, późna starość),

—    religijna (ludzie wierzący),

—    profilaktyczno-lecznicza (zagrożenie chorobą i niepełnosprawnością),

—    lecznicza (choroby, stany traumatyczne),

—    rehabilitacyjna (z tytułu niepełnosprawności, uzależnienia),

—    interwencyjno-kompensacyjna (sieroctwo, rażące niedostatki opieki w rodzinie),

—    paliatywna (nieuleczalne choroby, głębokie upośledzenia).

5.    Kryterium: naturalność (rodzinność) opieki:

—    w rodzinie naturalnej, pełnej, trzypokoleniowej,

—    w rodzinie naturalnej, pełnej, dwupokoleniowej,

—    w rodzinie naturalnej niekompletnej,

—    w rodzinie adopcyjnej,

—    w rodzinie zastępczej,

—    rodzinny dom dziecka,

—    „rodzina niepełna” w strukturze wioski dziecięcej,

—    grupa roz woj owo-koedukacyjna pod stałą opieką dwojga wychowawców w domu dziecka,

—    instytucje opiekuńczo-wychowawcze spełniające wymagania ekologiczne.

6. Kryterium: stałość, ciągłość opieki-formy:

sezonowe

i

kolonie i półkolonie letnie, obozy rekreacyjne, zimowiska

stałe

i

wszystkie formy opieki całkowitej

okresowe

1

wszystkie formy opieki dzielonej

Zasygnalizowane wyżej ogólne podziały form opieki międzyludzkiej według sześciu kryteriów nie wyczerpują raczej wszystkich możliwości uzasadnionej wymogami poznania dyferencjacji i wymagają zapewne dalszego rozwinięcia. Interesujący może się okazać, na przykład, podział według kryterium: nieformalne i formalne układy opiekuńcze. Jednakże i w tych granicach podziału zidentyfikowano w miarę trafnie wiele form opieki, uzyskując względnie pełny, wielowymiarowy jej obraz.