18617 SNB13859

'

6. FORMY I METODY OPIEKI 6.1. Uwagi wstępne

W strukturze treściowej ogólnej teorii opieki międzyludzkiej — w jej aktualnym stanie — problematyka form opieki stanowi najmniej zapisaną kartę, graniczącą z „białą plamą”. Jedyna znacząca publikacja z tego zakresu A. Kelma pt. Formy opieki nad dzieckiem w Polsce Ludowej tylko w niewielkiej mierze wypełnia tę lukę, jako głównie praca opisowo-faktograficzna, źródłowa. Ze względów teoretycznych istotne i trafne jest tam zidentyfikowanie specyficznych opiekuńczo-- wychowawczych instytucji jako form opieki. W tym więc znaczeniu formami opieki są: opieka rodzinna, dom dziecka, żłobek, przedszkole, internat szkolny itd. Spotkało się to na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza z dość powszechnym przyjęciem w kręgach naukowo-dydaktycznych. W każdym razie nie pojawiła się —jak dotąd — w polskim piśmiennictwie żadna możliwa do przyjęcia alternatywna koncepcja form opieki. Dlatego też ten — jak można sądzić — realny i racjonalny pogląd A. Kelma został tu przyjęty jako pewny punkt wyjścia w dalszych rozważaniach. Powinny one m.in. rozstrzygnąć nasuwającą się w związku z tym wątpliwość, czy tylko w takich postaciach przejawiają się formy opieki, czy też można, wnikając w ich strukturę (organizacyjno-funkcjonalną) wyodrębnić podrzędne układy opiekuńcze, posiadające wszelkie istotne cechy formy opieki? Jednakże jakiekolwiek właściwe (twierdzące albo przeczące) odpowiedzi na te ważkie pytania-wątpliwości wymagają przede wszystkim definicyjnego określenia formy opieki. To zaś jest jeszcze przed nami jako obligatoryjny postulat do spełnienia. Z tychże teoriopoznawczych względów godna uwagi w tej książce jest także przedstawiona przez jej autora klasyfikacja form opieki nad dzieckiem w Polsce. Może ona bowiem stanowić — niezależnie od nasuwających się wobec niej zastrzeżeń i wątpliwości — podstawę do opracowania możliwej do przyjęcia klasyfikacji form opieki w ogóle, chociaż wydaje się to być trudne do osiągnięcia.

Z kolei nasuwa się pytanie, jakie ma lub może mieć miejsce i znaczenie w teorii opieki międzyludzkiej refleksja nad formami opieki. Na dostatecznie jednoznaczną odpowiedź na to zasadnicze pytanie pozwoli przede wszystkim zbudowanie ogólnej definicji formy opieki. Wyprzedzając z konieczności spełnienie tego warunku w tym miejscu, można najogólniej powiedzieć, że jeśli formami opieki