76213 Obraz6 (12)

klleśny trimer, chlorek cyjanuroyy (biało kryastały o temp- topn. 14Ś°C|, wykorzystuje alf do produkcji barwników, rozjaśniaczy optycznych 1 Irodkdw ochrony roślin (herbicyd "Simazin-J. Chlorek cyjanurowy, którego rocznie w skali światowej produkcje alg ok. 100 tye. t,. naloty do najważnieJętych związków heterocyklicznych wykorzyetywanych w przenyśle organicznym.    . • O

X.    °

WCrt    • -(V,

chlorek cyjanarowy    2,4-bia(otyloamino)"6-chloro-l,3,5-trłazin

(herbicyd "Simazłn")

4.3. ACETYLEN

4.3.1. Właściwości fizyezne i metody otrzymywania

Acetylen c_}h₂ jeet bezbarwnym gazom o eterycznym zapachu, o. temp. wrz. -84°C, dobrze rozpuszczalnym w N,N-dimotyloformamidzie i acetonie. W temp. 20°C w jednej objętości wody rozpuescza sig jedna objgtośd acetonu. Gaz ten jest substancją palną. Reakcja spalania acetylenu jest ailnie egzotermiczna. Wartość opalowa wynosi at ok. 60 HJ/Hm³. Acetylen poddawany spalaniu w strumieniu tlenu osiąga temperaturę płomienia przekraczającą 3000°C, co wykorzystuj# alg w palnikach acetylenowych do cigcie i spawania sztali.

Acetylen jeet związkiem termodynamicznie nietrwałym. Rozkłada alg na tworzące go pierwiastki z wydzieleniem dniej ilości ciepła, choć przemiana taka w normalnych warunkach przebiega bardzo wolnoi    •• 'l

C_aH_a —♦ 2 C • H_a .

W pewnych warunkach rozkład moi# przebiegać wybuchowo, zwłaszcza pod wpływem podwyższonego ciśnienia, przegrzania lub kontaktu z niektórymi metalami. Kontrolowany rozkład termiczny acetylenu przeprowadza oig w przemyśle w celu otrzymania sadzy.

Rrzy produkcji i przeróbce acetylenu - na skutek jego właściwości wybuchowych i skłonności do zapalania sig w mieszaninie z tlenem lub powietrzem - stosuje elg specjalne środki ostrożności, a zwłaszcza zapobiega alg możliwości przenikania acetylenu do atmosfery i‘pomieszczeń produkcyjnych. Acetylen tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowo w zakresie stężeń 3-80% obj. Zakres ciśnień, przy których można bezpiecznie Prowadzić prace z acetylenem, jeet bardzo wąski.

Acetylen naloty do grupy gazów technicznych. Magazynuje sig go 1

transportuje w butlach z porowatym wypelnlonlem (węgiel aktywny) nasyconym acetonem (w 1 obj. acetonu rot puszcza alg 25 obj. acetylenu)• *• tych warunkach acetylen mole znajdować sig pod ciśnieniom do 1,5* 1,8 HPs.

W przemyśle do produkcji acetylenu wykorzyetujo ale dwie grupy eu-roweówi

-    karbid otrzymywany z koksu (w metodzie karbochemlczne j»,

-    surowce węglowodorowe --najczęściej metan (jako wyeokomoŁanowy gaz ziemny), rzadziej alkany G_a-ć* lub frakcje benzynowe (w metodzie petrochemicznej ) •

Metoda karbidowa była w ciągu wielu lat jedyną metodą techniczną o-trzymywanla acetylenu. Produkcja acetylenu na bazie tego surowca naloty jednak do najbardziej energochłonnych technologii w przemyśl# chemicznym. Zużycia energii elektrycznej na wyprodukowanie. 1 t acetylenu poprzez karbid wynosi ok. 10 tys. kwh. Wraz z rozwojem nowoczesnych metod przetwórstwa gazu ziemnego surowo# węglowodorowe zaczęły odgrywać dominującą rolę w syntezie acetylenu. Obecnie produkcję karbidu w celu przekształcenia go w acetylen prowadzi się w nielicznych krajach bogatych w węgiel kamienny, m.in. w Polsce.

Od kilku lat światowa produkcja acetylenu do celów syntezy organicznej nie zwiękaza się; a nawet wykazuje lekką tendencję spadkową. Powodem tego jeat możliwość zastąpienia acetylenu tańszymi surowcami oloflnowyml (szozególnie etylenem), które z powodzeniem atanowlą zamienniki acetylenu w licznych procesach chemicznych, np. w USA w 1980 r. wyprodukowano ok. 3 min t chlorku winylu na basie etylenu, a tylko 50 ty a. t na bezie acetylenu. W 1985 r. światowa produkcja acetylenu wynosiła ok. 0,7 ale t.    •

Otrzymywanie acetylenu z karbidu

Acetylen jeet.produktem reakcji węglika wapnia (karbidu) z wodąi

CoC_a' • 2 H_ao! -* HCBCH • Co (oh) _a    AH—130 kJ/mol

Reakcja ma charakter egzotermiczny. Liczba dm³ acetylenu (w temp. 20 C i pod ciśnieniem 0,1 MPe)która powstaje przy całkowitym rozkładzie w wodzie 1 kg technicznego karbidu, nazywa alg wydajnością litrową karbidu danego gatunku. W praktyce wydajność litrowa karbidu mieści się w przedzielę 230-300 dm³/kg.

Do procesu używa alg karbidu rozdrobnionego (ziarna o średnicy do S mm), co przyśpiesza jego reakcję z. wodą. Rozkład karbidu przeprowadza się w tzw. wytwornicach acetylenu (generatorach acetylenu) i

-    metodą mokrą (najczęściej sposobem "karbid do wody", rzadziej "woda do karbidu"),

-    metodą euchą (bezszlamową).

W wariancie "karbid do wody" do generatora napełnionego wodą wprowa-

310

Ul