79499 Skan20101016003

to tylko, że są oni raniej odporni, niż byliby /lub czasami są/ wtedy, kiedy "ważni partnerzy w ich zespole ról tylko trochę interesują się tymi szczególnymi relacjami. Gdyby wszyscy powiązani w zespole ról nauczyciele jednakowo interesowali się tymi relacjami, sytuacja, nauczyciela byłaby znacznie bardziej żałosna niż jest obecnie. To, co ca miejsce w tym szczególnym przypadku nauczyciela, prawdopodobnie nu miejsce także w przypadku innych ludzi zajmujących inne statusy: zderzenie tych rozmaitych oczekiwań dotyczących pożądanego zachowania może być strukturalnie zmniejszone poprzez różne stopnie zaangażowania w stosunki pomiędzy osobami współtworzącymi jego zespół ról.

Ogólnie mówiąc, funkcjonowanie każdego zespołu ról musi być zbadani w kategoriach mechanizmów przyczyniających się do zróżnicowania stopni zaangażowania w relacje pomiędzy ludźmi współtv7orzącymi zespół ról.

2. Mechanizm polegający na zróżnicowaniu we władzy w zespole ról. Drugi mechanizm, który wpływa na stabilność w zespole ról, potencjalnie opiera się na podziale władzy. Przez władzę rozumie się w tym kontekście obserwowalną i przewidywalną zdolność narzucenia komuś własnej woli w działaniu społecznym, nawet w przypadku oporu innych ludzi biorących udział, w tym działaniu.

Partnerzy zespołu ról nie są równo obdarzeni zdolnością kształtowania zachowań innych partnerów tego zespołu ról. Nie wynika z tego jednakże, że jednostka, grupa lub warstwa w zespole ról, która jest oddzielnie najbardziej obdarzona władzą, w tym samym stopniu ma moż-?-liość narzucenia swoich wymagań jednostce zajmującej dany status - powiedzmy nauczycielowi. Byłoby tak tylko w tych warunkach, kiedy jeden partner zespołu ról ma skuteczny monopol na władzę, prowadzący w rezultacie do T/yłączenia wszystkich innych albo do przezwyciężenia ich połączonych sił. pomijając tę sytuację, jednostki uwzględniając konfliktowe oczekiwania partnerów ich społu rći mogą tworzyć świadosie lub nieświadome przymierze władzy wraz z tymi, którzy umożliwiają tym jednostkom przeprowadzenie własnej woli. Konflikt nie Jest więo tak wielki pomiędzy posiadaczami statusów a innymi. partnerami ioh zespołu ról, jak pomiędzy samymi partnerami zespołu ról. Zrównoważenie jakiegoś jednego partnera zespołu ról obdarzonego władzą jest czasami osiągalne dzięki koalicji mniejszych sił. Podobnie znana formuła "równowagi sił" nie ogranicza się do walki między narodami; w mniej wyraźnej formie można ją odnaleźó w ogólnym działaniu zespołu ról, gdy np. dziecko ma wielokrotnie okazję poznać dobroczynne dzia—' łanie społecznych decyzji matki i ojca. Kiedy konfliktowe siły w zespole ról neutralizują się wzajemnie, posiadacz statusu ma względną swobodę w działaniu.

Nawet w tych potencjalnie niepewnych strukturach, w których partnerzy zespołu ról mają odmienne i kontrastowe oczekiwania dotyczące tego, có osobnik zajmujący status powinien robić, ten ostatni nie Jest zdany na łaskę najsilniejszego z partnerów. Poza tym wysoki stopień zaangażowania w sprawy statusu wzmacnia jego względną siłę. Gdy silni partnerzy jego zespołu ról nie są skoncentrowani na tej szczególnej relacji v tym samym stopniu co'posiadacz statusu, nie będą oni skłonni wypróbowywać swojej władzy do końca. Istnieje szeroki margines działalności posiadacza statusu, w którym będzie on wolny v~swy® działaniu, niekontrolowany, bo niezauważany.

To nie oznacza oczywiście, że posiadacz statusu poddany konfliktowym oczekiwaniom ze strony partnerów swojego zespołu ról Jest fak-» tycznie wolny od jego kontroli. Oznacza to tylko, żeT"Strukturu sił a zespołach ról jest często taka, że posiadacz statusu ma większą auto-* noinię, niż w przypadku gdyby nie występowała ta struktura współzawodniczących sił.

3. Mechanizm polega.jący na usunięciu swych działań z pola widzenia partnerów zespołu ról. Posiadacz statusu nie wchodzi w ciągłe ±n-

153