80187 strony104 105

przedsiębiorstwo dzięki przestrzennym i funkcjonalnym powiązaniom ze skupiskami innych przedsiębiorstw, a także ludności i organizacji. Występują one w dwojakiej formie: jako korzyści lokalizacji oraz korzyści aglomeracji.

Korzyści lokalizacji wynikają ze skupienia na niewielkim obszarze (lokalizacji blisko siebie) wielu przedsiębiorstw prowadzących tę samą lub podobną działalność. Polegają one na: 1) korzystaniu z wykształconego już rynku pracy (wyspecjalizowanej w danej dziedzinie działalności wysoko wykwalifikowanej siły roboczej), 2) podziale pracy i współdziałaniu przedsiębiorstw w wytwarzaniu jednego wyrobu lub jednej grupy wyrobów, 3) innowacyjności przedsiębiorstw tej samej gałęzi konkurujących między sobą, 4) specjalizacji w ramach określonej działalności przedsiębiorstw obsługowych (zakładów naprawczych, ośrodków badawczych, firm transportowych, banków, firm ubezpieczeniowych itp.).

Korzyści urbanizacji wynikają z powiązań między różnymi dziedzinami gospodarki oraz między nimi a gospodarką lokalną wielkiego miasta. Polegają one na lokalizowaniu przedsiębiorstw różnych branż w sąsiedztwie już istniejących przedsiębiorstw i instytucji ze względu na: 1) możliwości korzystania z istniejącej już infrastruktury technicznej i społecznej stworzonej przez gospodarkę lokalną, 2) istnienie zróżnicowanego i zasobnego rynku pracy, 3) zmniejszenie kosztów budowy nowego zakładu, pomniejszonych o koszty tworzenia całej infrastruktury od podstaw, 4) udogodnienia transportowe i redukcja kosztów transportu (większy i technicznie doskonalszy potencjał transportowy, łatwiejsza dostępność do rynku zbytu, redukcja mas przewozowych dzięki lokalnemu zbytowi), 5) dużej dostępności do informacji i innowacji (istnienie w dużych miastach ośrodków badawczo-rozwojowych, firm doradczych, informacyjnych, wdrożeniowych itp.).

Itys. 22. Zależność między korzyściami aglomeracji a wielkością miasta

Źródło: Opracowanie własne

Korzyści aglomeracji wzrastają wraz z wielkością miasta, ale tylko do

pewnego stopnia. Po przekroczeniu pewnego progu wielkości miasta (progu

rozwojowego) korzyści aglomeracji zaczynają się przeradzać w niekorzyści.

Wynikają one z pojawiania się różnorodnych ograniczeń:

•    fizycznych, np. brak terenów budowlanych i rekreacyjnych,

•    infrastrukturalnych, np. wyczerpanie się rezerw wydajności urządzeń lub wyczerpanie się przepustowości sieci magistralnych,

•    społecznych, np. problemy integracji ludności napływowej, patologie społeczne,

•    demograficznych, np. przeludnienie obszaru aglomeracji przejawiające się w braku mieszkań, obniżaniu poziomu usług publicznych wskutek przeciążeń urządzeń i instytucji,

•    funkcjonalnych, np. nieodpowiednia, istniejąca struktura użytkowania terenów (zagospodarowania) krępująca rozwój inwestycji w mieście,