81121 sanktuariasłowiań098

efekcie mieć nadzieję na nowe plony. Wyznacznikiem naturalnym oddzielającym przykrą zimę od radosnej wiosny stało się wiosenne przesilenie dnia i nocy. Nadchodził okres, gdy pod wpływem coraz mocniej świecącego słońca pojawiała się nowa zieleń, możliwość lepszego karmienia zwierząt domowych i z ich strony otrzymywania większego pożytku. Tłuściały krowy i owce przynosząc nowe potomstwo, dostarczając więcej mleka i lepsze mięso. Mimo że do plonów zbóż było jeszcze daleko, to w ciężkim okresie przednówkowym było już łatwiej.

Słońce wznosiło się coraz wyżej, coraz dłużej świeciło. Może niekiedy było ono i groźne, gdy nadeszło upalne lato, mogło zniszczyć plony, ale ono też dawało

cztomeYi pT?.os\\%Tńe, Yńeóy to dzień \>y\ ćiugl, a noc wyjątkowo krótka. Nowe plony były tuż, tuż, ale w tym radosnym dniu była też zapowiedź smutnego okresu ubywania dnia, gdzieś w oddali majaczyła już przyszła zima. Na razie jednak nadchodził czas dobry, czas zbiorów i sytości.

Kiedy je już zebrano, na polach robiło się szaro i smutno. Słońce świeciło coraz krócej, nadchodziła jesień przynosząc dokuczliwe chłody. Wszystko wokół zamierało. Przyroda szykowała się do zimowego snu. Nadchodził czas, który i na człowieku wywierał niezatarte piętno, czas myślenia o tych, którzy odeszli. Wyznacznikiem stawało się tutaj jesienne zrównanie dnia i nocy. Wreszcie jako zapowiedź przyszłej odmiany nadchodziło w środku ostrej zimy przesilenie zimowe, wyznaczające nowy cykl nadziei, pracy i zbierania ich owoców. Nic dziwnego, że przy nie zużytych jeszcze zapasach można było myśleć o świętowaniu. Sprzyjał temu okres, w którym niewiele było do zrobienia w ówczesnej gospodarce pierwotnego człowieka.

Niezwykłą uwagę poza słońcem przykuwało też inne

ciało niebieskie, a mianowicie księżyc. W długie wyiskrzone noce nawet pierwotny myśliwy koczujący na otwartych obozowiskach obserwował jego dziwne zmiany. Raz stawał się pełny, mocno świecący, innym razem zmniejszał się lub zupełnie znikał. Regularność powtarzania się tego zjawiska, jego dziwna zbieżność z fizjologią kobiet musiała przywiązywać uwagę, musiała wywrzeć niezatarte piętno w psychice ludzkiej. Nic dziwnego, że podobnie jak słońce wkrótce wejdzie na ołtarze, będąc powiązany ze słońcem niekiedy wręcz małżeństwem. Jeśli jedno z tych dał otrzymywało cechę męską, drugie stawało się symbolem kobiecości.

Zdumiewająca cykliczność pozwoliła już wkrótce na zbudowanie przez człowieka pierwszego kalendarza o-'a&TC&stepu. księżycowym. Kalendarz słoneczny pojawi się nieco późnie], aie

wyodrębnienie roku jako określonej jednostki czasu.

Niezatarte piętno tych dwóch podstawowych elementów wywarło wpływ na to, co określamy cyklem świątecznym pierwotnych ludzi.

Wszelkie odniesienia historyczne powstały już w

0    wiele późniejszym czasie, przy innych warunkach społecznych i historycznych. Zresztą i one nie tylko nawiązywały do o wiele starszych elementów życia gospodarczego i sił kosmicznych, dobudowując swoją ideologię do już wcześniej panujących przyzwyczajeń

Czyż dzisiejsze święta nie są tu istotnym przykładem. Święto Bożego Narodzenia ma w sobie wyraźn? symbolikę nadziei połączonej z powagą. Zresztą dzisiaj formalnie rozdzielone, łączy się jednak bardzo wyraźnie z Nowym Rokiem.

Święta Wielkanocy, radosny czas zmartwychwstania przypadają przecież wtedy, gdy cała przyroda zmartwychwstaje, odradza się. Te radosne święta są i dzisia wyraźnie powiązane z wiosennym przesileniem dni;

1    nocy.