85097 sanktuariasłowiań027

piero pod koniec XI wieku, a zakończenie jego, biorąc pod uwagę również obszary peryferyjne, sięgało XIV wieku. Jak wiemy, w kulturze ludowej wiele z dawnych wierzeń zachowało się po dziś dzień, niekiedy tylko nieznacznie pokrytych nalotem chrześcijańskim.!

Aby lepiej móc wczuć się w owe odległe czasy, konieczne jest umieszczenie ich w czasie i przestrzeni. Dolną cezurę chronologiczną wyznaczają czasy ponownej stabilizacji ludności po odpływie związanym z okresem wędrówki ludów, a więc przypada ona na VII wiek n.e. Górna granica już z przytoczonych powodów jest niezwykle płynna. Zamyka się ona gdzieś na przełomie wieku XIII i XIV, i to w znacznym stopniu w sposób umowny.

Obszar, który będziemy omawiali, został już sprecyzowany wyżej. Zawiera się on w przybliżeniu w granicach dzisiejszej Polski, Czechosłowacji i NRD. I tu oczywiście konieczne będą niekiedy pewne przesunięcia.

ŻYZNE ZIEMIE, SPOKOJNI LUDZIE

Obszar, jaki zamieszkiwali Słowianie zachodni, jest niezwykle urozmaicony. Znaczną jego część stanowi fragment pasa wielkich dolin ciągnących się od Niziny Rosyjskiej aż po Pireneje. Ponadto siedziby ich objęły również pasma Karpat, Sudetów, Rudaw i otoczonej górami Kotliny Czeskiej. Nad samym morzem ciągnie się od Niemna po Łabę pas pojezierza bogaty w jeziora i bagna. Stanowi on naturalny bastion, trudno dostępny z zewnątrz. Zapewne przyczyniło się to do długotrwałego oporu właśnie w tym rejonie przed inwazją niemiecką, podobnie jak wiele wysiłku kosztowało zwalczanie przez Bolesława Krzywoustego separatyzmu Pomorzan. Bardziej na południe krajobraz zmienia się. Na niżu występują na przemian gleby lepsze i przeplatane nieurodzajnymi utworami trzeciego zlodowacenia, które swoją obecność utrwaliły w pasmach wydm i wcale niemałych nieurodzajnych obszarach piaszczystych. W części wschodniej do niżu przylega masyw Gór Świętokrzyskich bogatych w złoża mineralne i szereg kopalin użytkowych, jak na przykład krzemień eksploatowany od starszej epoki kamienia.

Między Górami Świętokrzyskimi a Karpatami rozciąga się wyjątkowo urodzajny obszar lessowy nadający się znakomicie do uprawy ziemi. Tu na południu, na