38849 PICT0074 (4)

144 J. Bendkowski, G. Radziejowska

W formułowaniu strategii zakupów należy wziąć pod uwagę również taką sytuację, w której przedsiębiorstwo nie ma możliwości wyboru dostawców. Występuje to przede wszystkim w dwóch przypadkach [4]:

-    gdy na potencjalnym rynku zaopatrzenia jest tylko jeden dostawca (może się to wiązać z lokalizacją firmy, z posiadaniem patentu i innymi przyczynami),

-    gdy dyrekcja przedsiębiorstwa wyznacza dostawcę, kierując się dążeniem do standaryzacji lub negocjując upusty cenowe.

Mówi się wówczas czasami o „lepkich rynkach zaopatrzenia”.

Analiza portfolio ryzyka

Podstawowym zadaniem zarządzania zaopatrzeniem jest zapewnienie długofalowej dostępności materiałów, niezbędnych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa. Jedną z podstawowych determinant decyzji długofalowych jak i operatywnych w zarządzaniu jest ryzyko, np.: ryzyko związane z wiarygodnością nowego dostawcy posługującego się obiecującą, lecz jeszcze nie sprawdzoną technologią. Rozpoznanie i oszacowanie ryzyka pozwoli na podjęcie odpowiednich działań korygujących, które mogą zredukować skutki ryzyka, jak i usunąć jego przyczyny. W ramach analizy portfolio bierze się pod uwagę zagrożenia występujące po stronie rynku zaopatrzeniowego (zagrożenia zewnętrzne) i podatność przedsiębiorstwa na przerwy i inne zakłócenia w zaopatrzeniu (zagrożenia wewnętrzne) [20].

Do zakłóceń zaopatrzenia spowodowanych przez rynek można zaliczyć:

-    uwarunkowania polityczne,

-    fizyczną dostępność materiałów w długim okresie,

-    wiarygodność dostawców,

-    sieć transportową,

-    niebezpieczeństwo sztucznego ograniczenia podaży,

-    inne charakterystyczne dla danego materiału, rynku.

Podatność przedsiębiorstwa na zakłócenia w zaopatrzeniu można określić wielkością i szybkością pojawiania się strat:

-    koszty niedoboru materiałów,

-    koszty utraconej sprzedaży.

Zidentyfikowanie zagrożeń i ich ocena pozwala na skonstruowanie macierzy portfolio oraz określenie standardowych strategii. Analizę portfolio ryzyka zaopatrzenia przedstawia tys.6.5.

14S

Metody wspomagające podejmowanie decyzji w zaopatrzeniu

		WRAŻLIWOŚĆ ZAOPATRZENIA NA ZAKŁÓCENIA
		Niska	Wysoka
gili a Bfi	Wysokie	Strategia selektywna	Strategia inwestycji
	Niskie	Strategia drenażu	Strategia selektywna

Rys. 6.5. Analiza portfolio ryzyka zaopatrzenia Źródło: [20]

Szczególne znaczenie mają dwie strategie standardowe [20]:

r> strategia drenażu • optymalne wykorzystanie źródeł zaopatrzenia,

•    minimalizacja całkowitych kosztów przedsiębiorstwa poprzez odpowiednie kształtowanie kosztów zaopatrzenia

=> strategia inwestycji • przejście na wykonawstwo własne,

•    zawieranie odpowiednich kontraktów, np.: długoterminowych, wiązanych,

•    wspieranie nowych dostawców,

•    utrzymywanie większych zapasów bezpieczeństwa,

•    przechodzenie na substytuty.

W przypadku strategii selektywnych w jednakowym stopniu uwzględnia się zabezpieczenie zaopatrzenia, jak i korzystny poziom kosztów z nim związanych.

W przypadku portfolia ryzyka zaopatrzeniowego zagrożenie dla zaopatrzenia jest łączone z pewnymi cechami konkretnych materiałów ( patrz p. 6.1).

63. Metoda wyboru źródeł zakupu

Jednym z istotnych problemów zaopatrzeniowych w gospodarce rynkowej jest wybór odpowiednich źródeł zakupu. Podstawowym kryterium wyboru powinno być dążenie do minimalizacji łącznych kosztów związanych z zakupem materiałów i utrzymaniem zapasów oraz stworzeniem podstaw do niezakłóconego przebiegu produkcji (czy handlu), przy zapewnieniu odpowiedniego poziomu jakości dostarczanych materiałów. Istotne znaczenie ma rzetelnie przeprowadzona ocena i wybór najlepszych dostawców. Dla zdecydowanej większości polskich przedsiębiorstw wymóg przeprowadzenia oceny pojawił się w chwili opracowania i wdrażania zakładanych systemów zarządzania jakością opartych na normach ISO 9000. Normy ISO zalecają opracowanie jednolitej procedury postępowania, której zasadnicze elementy powinny być znane potencjalnym dostawcom. Procedura powinna być prosta i zapewniać wybór najlepszej oferty. Z tego względu