69644 PICT0066 (3)

128    ___J. Bendkowski, G. Radziejowska

i zmienne. Koszt stały występuje jednorazowo przy składaniu i realizacji każdego zamówienia u dostawców. Koszt ten utrzymuje się na stałym poziomie w relacji do liczby złożonych zamówień i spada wraz ze wzrostem ich wielkości [6].

Ze składaniem i realizacją każdego zamówienia wiążą się koszty zmienne związane z przeglądem składanego zapasu, przygotowaniem i realizacją dokumentacji związanej z zamówieniem, wyborem dostawcy, realizacją zamówionych dostaw, przyjmowaniem odpowiedniej dokumentacji, sprawdzaniem i przeglądem dostarczonych materiałów oraz przygotowaniem i realizacją zapłaty (6J.

Wymienionych pozycji generujących koszty nie można rozpatrywać w oderwaniu od typu zakupu (zakup rutynowy, zakup nowy, zakup specjalny). Uwzględnienie typu zakupu w praktyce oznaczałoby konieczność odrębnego rejestrowania typu zamówień, co jest zadaniem czasochłonnym i jak się wydaje mało efektywnym [8J. W standardowych modelach zakupu opartych na ekonomicznej wielkości dostaw przyjmuje się, że koszt obsługi zamówienia jest stały.

Niektóre koszty personalne i koszty zaopatrzenia mogą wydawać się znikome, lecz kiedy uwzględni się wszystkie składane przez przedsiębiorstwo zamówienia i przyjmowane dostawy, nabierają one znaczenia [6].

Koszty zakupu i transportu

Koszty zakupu i transportu są ze sobą powiązane. Wynika to z ustalonych warunków zakupu materiałów.

Transakcja zakupu (koszt zmienny) wiąże się z uiszczeniem płatności za otrzymany materiał i towar. Jeżeli jest to dostawca franco, to odpowiedzialność za transport przejmuje całkowicie dostawca. Koszt transportu staje się elementem rozliczenia transakcji zakupu i nie pojawia się jako odrębna pozycja. W praktyce oznacza to , że zostaje on włączony do ceny materiału [8]. W przypadku dostawy loco koszty transportu zależne są wprost od przewożonego ładunku, a więc stają się wyodrębnionymi kosztami zmiennymi. Wielkość kosztów transportowych zależna jest od tego, czy jest to transport własny czy transport realizowany przez jednostkę obcą, świadczącą usługi transportowe.

Koszty utrzymania magazynu

Na koszty magazynu składają się koszty stałe związane z infrastrukturą i koszty zmienne.

Do kosztów stałych zalicza się np. amortyzację obiektów magazynowych, amortyzację wyposażenia magazynowego, koszt personelu.

Koszty zmienne to koszty nadzwyczajne występujące wówczas, gdy utrzymanie zapasów będzie wymagało działań wykraczających poza standardowe utrzymanie infrastruktury, np. zatrudnienie specjalnych ekip, wynajmu specjalistycznych urządzeń, pracy w godzinach nadliczbowych itd. [8].

Koszty logistyczne zaopatrzenia Koszty zapasów

IZ*

Koszty zapasów są to koszty ponoszone w czasie, gdy dobra są utrzymywane jako zapas. Obejmują one [8J:

-    koszty kapitału,

-    koszty obsługi zapasów,

-    koszty ryzyka utrzymania zapasów.

Koszty kapitału

Jeśli określone materiały są utrzymywane w formie zapasów, to zainwestowany w nie kapitał jest niedostępny do wykorzystania w innym celu [I]. Reprezentuje on koszt niewykorzystanych możliwości innych inwestycji (np. lokata bankowa), który jest przypisywany do zapasów jako koszt alternatywny. Najczęściej koszt kapitału stanowi największą część kosztów zapasów. Przedsiębiorstwo wyraża ten koszt jako procentową wartość kapitału zamrożonego w zapasach.

Koszty obsługi zapasów

Koszty te obejmują podatki płacone od wartości zapasów oraz ubezpieczenie zapasów (np. od kradzieży, ognia).

Koszty ryzyka utrzymania zapasów Koszty ryzyka [8] związane są z:

-    zepsuciem fizycznym materiałów,

-    przekroczeniem okresu dopuszczalnego użycia materiałów,

-    użytkowym „starzeniem” się materiałów,

-    zniszczeniem lub kradzieżą materiałów,

-    inflacją.

Pierwsze trzy składniki określane są także jako koszty ubytków i wiążą się z ubytkami naturalnymi, i zmianami fizykochemicznymi składowanych materiałów. W skrajnych przypadkach może nastąpić całkowita utrata wartości użytkowej zapasów.

5.5. Kontroling logistyczny

Wysoka złożoność systemów logistycznych i zwiększone wymagania w stosunku do usług logistycznych powodują konieczność odpowiedniego planowania, sterowania, kontroli i koordynacji poszczególnych odcinków systemu logistycznego (3J.

Te zadania stanowią podstawę controlłingu logistycznego. Controlling jest synonimem „to contro!”, a zatem nie można go utożsamiać z kontrolą, która jest zaledwie tylko jego częścią. Spolszczona wersja słowa angielskiego to kontroling.