88730 PwTiR083

164 Rozdział 7

porządzenie nr 1931/2006 ustanawiające przepisy dotyczące małego ruchu granicznego na zewnętrznych granicach lądowych państw członkowskich i zmieniające postanowienia Konwencji Schengen, wydane w 2006 r.

Utworzenie w Polsce krajowego systemu informatycznego, który ma być podłączony do centralnego systemu SIS (co miało nastąpić do końca sierpnia 2007 r.), a w przyszłości do SIS II i VIS, oraz odpowiednie dostosowanie polskiego prawa do wymagań dorobku Schengen jest podstawą uzyskania pozytywnej decyzji Rady UE w kwestii zniesienia kontroli granicznej z innymi państwami będącymi stronami Układu z Schengen. Spośród państw członkowskich UE nie dotyczy to Wielkiej Brytanii i Irlandii, które nie są objęte ustaleniami dorobku Schengen. Natomiast na podstawie odrębnych postanowień umownych ustalenia te stosuje się w odniesieniu do Islandii i Norwegii oraz Szwajcarii. Należą one do państw obszaru Schengen.

W celu zapewnienia zgodności polskiego prawa z wymaganiami dorobku Schengen jest konieczne pilne uchwalenie ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej, której rządowy projekt znajduje się w Sejmie od lipca 2007 r., a także znowelizowanie kilku ustaw, w tym ustawy o cudzoziemcach z 2003 r. W 2007 r. już została odpowiednio zmieniona ustawa o ochronie granicy państwowej z 1990 r. oraz ustawa o Straży Granicznej z 1990 r.

Ustawa o ochronie granicy państwowej z 1990 r. zezwala na przekraczanie granicy państwowej w zasadzie tylko przez przeznaczone do tego przejścia graniczne otwarte dla ruchu granicznego. Według danych GUS na koniec 2006 r. funkcjonowało 256 przejść granicznych, wśród których było 187 przejść drogowych, 29 kolejowych, 18 lotniczych, 16 morskich i 6 rzecznych. Prawie 20% stanowiły tzw. turystyczne przejścia graniczne, otwarte na szlakach turystycznych przecinających granicę państwową, czynne tylko w sezonie turystycznym w określonych godzinach. Wojewodowie są zobowiązani do utrzymywania przejść granicznych znajdujących się na obszarze danego województwa w stanic umożliwiającym przeprowadzanie sprawnej i skutecznej kontroli bezpieczeństwa, granicznej, celnej, sanitarnej, weterynaryjnej, fitosanitarnej, chemicznej i radiometrycznej oraz jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

Łącznie na przejściach granicznych w 2006 r. dokonano 217 min odpraw osób wjeżdżających do Polski lub wyjeżdżających, co oznacza wzrost o 4,1% w porównaniu z 2005 r. Powołane dane Straży Granicznej rejestrują przekroczenia granicy państwowej i w konsekwencji ta sama osoba wielokrotnie przekraczająca granicę jest liczona jako wiele osób. W tej grupie było 65,1 min cudzoziemców odwiedzających Polskę, tj. o 0,8% więcej niż w roku poprzednim, ale według szacunków Instytutu Turystyki tylko ok. 20% stanowili turyści. Rok 2006 był czwartym z kolei rokiem wzrostu liczby przyjazdów cudzoziemców do Polski, po trzyletnim okresie spadków od 2000 r. Także liczba wyjazdów

Polaków za granicę miała w 2006 r. po 4 latach spadków tendencję wzrostową w drugim kolejnym roku i wyniosła 44,7 min. czyli o 9,4% więcej niż w roku popizednim. Przy tym Polacy przekraczali głównie granicę południową. Na uwagę zasługuje, że w 2006 r. nastąpił dalszy wyraźny, bo o 51,1% wzrost wyjazdów drogą lotniczą. Z badań Instytutu Turystyki wynika, że wśród odbywanych każdego roku podróży zagranicznych Polaków jedynie ok. 16% stanowią wyjazdy z przynajmniej jednym noclegiem za granicą.

Przy przekraczaniu granicy państwowej jest wymagane posiadanie odpowiednich dokumentów i poddanie się kontroli wykonywanej przez funkcjonariuszy Straży Granicznej. Straż ta stanowi jednolitą, umundurowaną i uzbrojoną formację, działającą na podstawie ustawy o Straży Granicznej z 1990 r. Do zadań tej formacji należy m.in.:

•    ochrona granicy państwowej;

•    organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego;

•    wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej, w tym wiz;

•    zapewnianie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej, w tym na pokładzie statków powietrznych wykonujących przewóz lotniczy pasażerów;

•    osadzanie, utrzymywanie i ochrona znaków granicznych;

•    wykrywanie i ściganie przestępstw i wykroczeń dotyczących zgodności przekraczania granicy państwowej z przepisami prawnymi, związanych z jej oznakowaniem oraz wiarygodnością dokumentów uprawniających do przekroczenia tej granicy, a także przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych.

Wykonując powyższe zadania, funkcjonariusze Straży Granicznej mają prawo m.in. do dokonywania kontroli granicznej, przeglądania zawartości bagaży, dokonywania kontroli osobistej, legitymowania lub w inny sposób ustalania tożsamości osób, zatrzymywania osób oraz pojazdów, jak też nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia. Na pokładzie statku powietrznego funkcjonariusze Straży Granicznej wchodzący w skład wart ochronnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa są uprawnieni do podejmowania interwencji, w tym użycia przymusu bezpośredniego lub broni palnej. Dowódcy jednostek pływających Straży Granicznej mają prawo m.in. zatrzymać statek na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym i sprawdzić dokumenty dotyczące statku oraz wylegitymować załogę statku i znajdujących się na nim pasażerów. Przy tym wszyscy funkcjonariusze Straży Granicznej podlegają Komendantowi Głównemu Straży Granicznej, będącemu centralnym organem administracji rządowej, podległym ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. W terenie zaś organami Straży Granicznej są komendanci oddziałów. placówek i dywizjonów Straży Granicznej.

W związku z przekraczaniem granicy państwowej może być dokonane legitymowanie i przeszukanie osób, kontrola osobista lub przeglądanie zawartości