20
Rcinterpretując lo stanowisko, można przyjąć jako wskazówkę metodologiczną - całościowe wielostronne ujmowanie wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkow'ań polityki zagranicznej państwa1 tak, aby uwypuklić ich istotne, a zarazem i specyficzne cechy. Takie podejście pozwala ukazać w jaki sposób poszczególne elementy środowiska warunkują cele, kierunki, środki i metody realizowanej przez państwo polityki zagranicznej oraz jak wpływają na stopień jej racjonalności i efektywności.
Do wewnętrznych uwarunkowań o charakterze obiektywnym można zaliczyć: środowisko geograficzne państwa, jego potencjał ludnościowy, potencjał gospodarczy- i naukowo-techniczny, system społeczno-polityczny. Natomiast subiektywne uwarunkowania wewnętrzne obejmują: percepcję środowiska międzynarodowego przez własne społeczeństwo i państwo oraz postawy społeczne wobec innych państw i narodów, koncepcje polityki zagranicznej, jakość oraz aktywność własnej służby zagranicznej i dyplomacji.
Do zewnętrznych (międzynarodowych) uwarunkowań natury obiektywnej zaliczyć można: trendy ew olucji najbliższego danemu państwu środowiska międzynarodowego, pozycję państwa w systemie stosunków i ról międzynarodowych, strukturę i zasięg umownych powiązań międzynarodowych państwa oraz obowiązujące prawo międzynarodowe. Wreszcie, subiektywne uwarunkowania zewnętrzne obejmują: międzynarodową percepcję danego państw-a i narodu oraz oczekiwania i wymagania stawiane danemu państwu przez inne państwa, koncepcje polityki zagranicznej innych państw, jakość oraz aktywność służby zagranicznej i dyplomacji innych państw'.
Wewnętrzne |
Zewnętrzne (międzynarodowe) |
Obiektywne 1. Środowisko geograficzne państwa. 2. Potencjał ludnościowy, 3. Potencjał gospodarczy i naukowo-techniczny, 4. System społeczno-polityczny. |
Obiektywne 1. Trendy ewolucji najbliższego danemu państwu środowiska międzynarodowego, 2. Pozycja państwa w systemie stosunków i ról międzynarodowych, 3. Struktura i zasięg umownych powiązań międzynarodowych państwa ora/- obowiązujące prawo międzynarodowe. |
Subiektywne 1. Percepcja środowiska międzynarodowego przez własne społeczeństwo i państwo oraz postawy społeczne wobec innych państw i narodów. 2. Koncepcje polityki zagranicznej, 3. Jakość oraz aktywność własnej służby zagranicznej i dyplomacji |
Subiektywne ]. .Międzynarodowa percepcja danego państwa i narodu oraz oczekiwania i wymagania stawiane danemu państwu przez inne państwa, 2. Koncepcje polityki zagranicznej innych państw, 3. Jakość oraz aktywność służby zagranicznej i dyplomacji innych państw. |
Dyrektywa łącznego traktowania uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych polityki zagranicznej wynika także z teorii sprzężeń (Inikage tlieory). Zob. James N. Rosenatt (red.),LinkagePolitics....