94280501 djvu

FIZYOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO 385

nawet takich, które nie powodują przebudzenia. Wydzielanie przeważnej części gruczołów jest zmniejszone lub zupełnie zniesione. Przemiana materyi jest mniej energiczna niż na jawie i to tembar-dziej, im głębszy jest sen. Ze sen nie jest wyłącznie tylko atrybutem kory mózgowej wynika już z doświadczeń, omawianych na str. 301, a tyczących się psa pozbawionego półkul mózgowych, u którego też kolejno mieniał się stan snu i jawy.

W każdym razie spoczynek i sen u psa Goltza trwał o wiele krócej niż u psa normalnego, z czegoby oczywiście wynikało, że przedewszystkiem półkule mózgowe potrzebują długiego i głębokiego snu. Nawet niektóre doświadczenia przemawiają za tern, że półkula lewa, która, jak wiemy, bardziej jest czynna niż prawa, wpada w sen głębszy, niż druga półkula. Ze spostrzeżeń Ma-nasseiny mianowicie wynika, że jeżeli łaskotamy śpiącego piórkiem po twarzy, to najczęściej wykonywa ruchy ręką lewą, nawet gdy leży na lewym boku, bez względu na to, którą stronę się drażni. Na 50 osób w ten sposób badanych wyjątki tyczyły się tylko mańkutów, którzy odpowiadali na podniety ręką prawą, a u których oczywiście na jawie więcej czynną była prawa półkula mózgu.

Wytłumaczenie przyczyny snu wydaje się na pozór rzeczą łatwą. Każdy narząd w ustroju pracuje z przerwami, w czasie których straty swoje niejako uzupełnia, a nawet serce, które jest ciągle czynne, znajduje w czasie pauz między każdym skurczem należyty odpoczynek, chroniący je od znużenia. Oczywiście więc i układ nerwowy środkowy (a w szczególności mózg), którego praca jest w ciągu dnia prawie nieprzerwana, wymaga odpoczynku. Trudność jednak w wytłumaczeniu zjawiska snu leży w tem, że przychodzi on właściwie dość nagle i że powtarza się z taką regularnością. Najbardziej rozpowszechnioną jest teorya toksyczna snu, której twórcą był Preyer. Z analogii ze znużeniem mięśni

Fizyologia człowieka.    25