94284901 djvu

FIZYOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO 329

utraciwszy mowę i nauczywszy się ponownie mówić (prawą półkulą), doznało nowego krwotoku w półkuli prawej i odtąd utraciło zdolność mówienia na zawsze (Exner).

Ułatwimy sobie zrozumienie czynności ośrodków mowy, jeżeli się zastanowimy, w jaki sposób dziecko uczy się mówić. Z początku uczy się ono tylko rozumieć mowę swego otoczenia a dopiero stopniowo zaczyna także samo mówić. Przeważnie dziecko już w drugiej połowie I roku życia rozumie niektóre słowa, gdyż zwraca głowę lub wyciąga ręce w kierunku przedmiotów, których nazwę się wymawia. Przez stałe łączenie wrażeń (wzrokowych, dotykowych i t. p.), otrzymanych z danego przedmiotu, z dźwiękiem stale powtarzanym nazwy tego przedmiotu, powstaje wyobrażenie słowa. Słyszane słowa stara się samo powtarzać, a jakkolwiek doskonale włada mięśniami, które w artykulacyi mowy są czynne, bo używa ich dobrze do innych czynności (do ssania, wydawania krzyku, do płaczu, uśmiechu i t. d.j, użycie tych mięsni do wypowiedzenia słów idzie z trudnością i bardzo powoli, tylko przez długie ćwiczenie, staje się coraz lepsze.

Poznanie to prowadzi nas już a priori do wniosku, że w korze mózgowej muszą znajdować się przynajmniej dwa ośrodki mowy: 1) ośrodek sensoryczny, w którym powstaje wyobrażenie słowa słyszanego, i 2) ośrodek motoryczny, z którego ostatecznie wychodzi podnieta do ośrodków podkorowych, zaopatrujących narzędzia mowy.

Ośrodek sensoryczny mowy znajduje się w tylnej połowie I zwoju lewego płatu skroniowego (ryc. 113). Człowiek, u którego ta część kory mózgowej ulegnie zniszczeniu, n. p. wskutek krwotoku lub zranienia, traci zdolność rozumienia słów słyszanych, powstaje t. zw. głuchota słowa czyli afazya sensoryczna względnie słuchowa. Jestto zatem specyalna forma głuchoty duchowej. Chory dotknięty taką afazyą sensoryczną słyszy dobrze, poznaje dźwięk dzwonka, różne szmery, śpiew, słyszy także i odróżnia głos ludzki od innych dźwięków, ale nie rozumie zupełnie znaczenia słyszanych słów.

Ośrodek motoryczny mowy ma swą siedzibę w zakręcie Broca, t. j. w podstawie trzeciego zakrętu lewego płatu czołowego (ryc. 113). Zniszczenie wyłącznie tylko tego ośrodka pociąga za sobą powstanie t. zw. a f a z y i ruchowej, niemożność mówienia, podczas gdy zdolność słyszenia i rozu-