94288301 djvu

FIZYOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO 263

S u b s t a n c y a szara, co clo czynności właściwa część centralna układu nerwowego odznacza się tein, że zawiera ciała k o-mórek nerwowych.

W mózgu szara substancya zajmuje przeważnie jego powierzchnię, tworząc korę mózgową; substancya biała i niektóre kompleksy szarej substancj i znajdują się w głębi. W rdzeniu pacierzowym szara substancya zajmuje środek, a biała tworzy warstwę zewnętrzną. Zarówno w substancyi białej jak i w szarej elementa nerwowe utrzymuje rusztowanie, złożone z tkanki glejowej (neu-roglia), w skład której wchodzą komórki i włókna.

Glej spełnia tu zadanie tkanki łącznej, jednakże nie jest jednakiego z tkanką łączną pochodzenia. Podobnie jak cały układ nerwowy bierze ona początek z zewnętrznej warstwy zarodkowej (epiblast), podczas gdy tkanka łączna pochodzi z blaszki środkowej (mezoblast). W składzie chemicznym jest tkanka glej u również odmienną od tkanki łącznej. Zawiera bowiem złożone nierozpuszczalne ciało białkowe, zwane neurokeratyną, podobne do keratyny wchodzącej w skład powierzchownych warstw przyskćrka.

Według powszechnie przyjętego zapatrywania podstawowym pierwiastkiem anatomicznym układu nerwowego, pierwiastkiem, który nosi w sobie własności fizyologiczne właściwe układowi nerwowemu, jest neuron złożony z ciała komórki i przynajmniej z dwóch, najczęściej zaś z wielkiej liczby wypustek. Wypustki te są dwojakiego rodzaju: a) wypustka osiowa, prowadząca w kierunku odśrodkowym, b) wypustki protoplazmaty czne, przewodzące w kierunku do komórki.

Wypustka osiowa posiada w przebiegu swoim na długiej przestrzeni jednakową grubość i wysyła czasem w swoim przebiegu liczne gałązki oboczne. Wypustka osiowa w pewnej odległości od komórki otacza się substancyą rdzenną a na końcu rozdziela się drzewkowato na liczne włókienka końcowe, któremi wchodzi w związek bądź z komórkami nerwowemi lub ich protoplazmatycznemi wypustkami, bądź też z innymi elementami histologicznymi (n. p. w włóknach mięśni, komórkach gruczołowych), którym dostarcza podniety do czynności. Gałązki oboczne tej wypustki osiowej kończą się również w podobny sposób.

Wypustki przewodzące w kierunku do komórki, czyli den-dryty, występują zazwyczaj w większej liczbie. Wypustka taka często gruba w miejscu, gdzie wychodzi z komórki, dzieli się wnet, oddając gałązki, i staje się coraz cieńszą. Zapomocą tych wypustek