Bilinkiewicz 1

*0 Psychiatria

jaku owale zmiany osobowości po przeżyciu sytuacji ekstremalnej — (np. u byłych więźniów obozów koncentracyjnych).

Zaburzenia adaptacyjne stwierdza się zwykle nic dłużej niż w miesiąc pi zaistnieniu sytuacji trudnej lub zmiany życiowej (np. migracja, utrata noty Niskiej, zatrudnienia, przejście na emeryturę itp.. wystąpienie choroby somatyw-Kj) Zaburzenie ma zwykle charakter przemijający , trwa nie dłużej ni/. rok. objawy różnorodne, głównie obniżenie nastroju, smutek, przygnębienie, zamartwianie ssę. poczucie niemożności poradzenia sobie i ograniczona zdolność do wykonywania codziennych czynności, niekiedy występują objawy lękowe i/hb agresywne.

Postępowanie lecznicze we wszystkich tych zaburzeniach powinno uwzględniać interwencje kryzysowe, psychoterapię krótkoterminową, zorientowaną na wsparcie i na rozwiązanie problemu, farmakoterapię.

Y^nrffnia seksualne o charakterze nerwicowym F52 u mężczyzn mogą dotycnć zdolności do wzwodu (impotencja wzwodu). wytrysku (przedwczesny, opóźniony, brak) i odczuwania szczytowania. U kobiet mogą się przejawiać w postaci tato reakcji aa bodźce seksualne, zaburzenia lub brak orgazmu, pochwicy. bab potrzeb, awersji, anhedonii. nadmiernego popędu, dyspareunii (bólów w czasie stosunku). Większość tych zaburzeń występuje w przebiegu nerwicy, jednak nierzadko juko stosunkowo ograniczony zespól psychopatologic/ny.

Dużą rolę w wystąpieniu i utrwaleniu tych zaburzeń odgrywa lękowe oczekiwanie niepowodzeniu, skupianie się nu przebiegu aktu i doznaniach seksualnych, traktowanie sprawności seksualnej jako mierniku własnej wartości. Pierwsze trudności lub niepowodzenia w podjęciu życia scksuulncgo mogą nu zasadne błędnego kola. utrwalenia odruchu warunkowego, stać się początkiem przewlekłych zaburzeń, zwłaszcza wicdy. gdy występują u osoby, która przeżyła uraz seksualny w dzieciństwie lub ma wpojone sztywne normy moralne, odrzucające seksualność i jej przejawy. Znaczenie ma także brak wiedzy i doświadczenia cne konflikty z partnerem, ponieważ wtedy relacje seksualne stają się często rur/f-d/icm walki i manipulacji.

Rokowanie w przypadku wczesnego podjęcia leczenia (psychoterapia, obu-cza techniki behawioralne, oraz środki farmakologiczne) jest raczej korzystne. *k najczęściej wymaga wspcdpracy partnera pacjenta, który jest uwikłany • wystąpienie lub utrzymywanie zaburzeń u chorego.

Przykład. Pacjent, lat 21, zgłosi! się ze skargami na przedwczesny sytąd. który występuje w trakcie pies/c/ra przed immiao penis. W wieku 18 lat. pro próbę zbliżenia pod wpływem alkoholu z przygodną znajomą podczas prywdi doszło do wczesnego wytrysku, partnerka go wyśmiała. Przez następne 2 hu pacjent nic podejmował prób rozpoczęcia życia seksualnego. Od kilku miesięcy m narzeczoną, która me zgadza się na stosunki seksualne przed ślubem, jednak c*p*> dochodzi do różnorodnych pieszczot, podczas których u pacjenta występ** wytrysk. Wiąże się to / onani/mrm. który uprawia! zarówno w dzieciństw i-- p i intensywnie w okresie ostatnich dwóch lal przed poznaniem obecnej turza*** Po kilku rozmowach, udzieleniu informacji o mechanizmach prźedwczanrp* wytrysku, /luw/nych różnicach czasowych w dochodzeniu do orgazmu i *|tnd» o nieszkodliwości onanizmu oraz wskazówek co do możliwości pr/aMuzenu cza* przed wystąpieniem wytrysku skargi i ubawy ustąpiły.

fiWPPPWWanie    JOI

10-447 0!sz.lvi

Wśród zespołów behawioralnych związanych z. zahurzfwUanti fl/Jtdogicz-nymi wymienione /ostają zaburzenia odżywiania się (F50). nieorganiczne zaburzenia snu (dyssomnia. parasomnie). dysfunkcje seksualne nic spowodowane zaburzę* mcm organicznym ani chorobą somatyczną (F50-53). Przyjmuje się, że « powstaniu i przebiegu tych zaburzeń istotną rolę odgrywają czynniki psychologiczne.

Rozpoznawanie nerwic

Podstawowym sposobem ustalenia rozpoznania jest rozmowa, która powinna dostarczyć jak najwięcej informacji na temat dolegliwości, objawów i cierpień pacjenta. okoliczności, w których występują i się nasilają, dotychczasowego przebiegu zaburzeń, aktualnej sytuacji pacjenta. Ważne jest uzyskanie szczegółowego wywiadu dotyczącego dzieciństwa, rodziny, szkoły, pracy, życia uczuciowego i seksualnego, małżeństwa, relacji z innymi ludźmi: nader istotne jest. jak pacjent postrzega siebie om/ swoje trudności i problemy, o czym marzy, do czego dąży, co pragnie zmienić w sobie i w swoim życiu. Czasem nie mniej ważne informacje można uzyskać odczytując to. co pacjent stara się zbagatelizować, o czym wspomina jakby mimochodem lub zaprzeczając, że ma to znaczenie Wiele przekazuje on równic/ mimiką, postawą ciała, intonacją, reakcjami wegetatywnymi. ruchowymi, całym swoim zachowaniem.

Dla rozpoznania ważne jest także, jakie uczucia wzbudzają w sobie uczestnicy procesu wzajemnej komunikacji i interakcji, co potrafią sobie przekazać i nazwać, co przeszkadza w naw iązaniu kontaktu i utrudnili powstanie empatii i zrozumienia u lekarza. Jest to istotne, ponieważ w ten sposób wzorce zaburzonych „nerwicowych" relacji pacjenta / ludźmi ujawniają się czytelnie. Ułatwia to łc-lai/owi trafne zrozumienie przekazywanych mu informacji oraz. dostrzeżenie związku między problemami i konfliktami pacjenta, a jego stylem interakcji z ludźmi, sygnalizuje mu możliwe trudności i problemy, które mogą powstać ■••• psychoterapii. Często na tej podstawie można sformułować pozytywne ruzpo-zmnic, stwierdzając nerwicowy charakter przeżywania, postrzegania i z.!.how.unj pacjenta. Nic oznacza lo naturalnie, że Ickar? nar pucini.-ii przeprowadzić diagnostyki różnicowej i zc mc należy korzystać. opĆO oN>* lą/kowego badania somatycznego i neiirologio/uego. z roznunych badań dodatkowych • poszczególnych pacjentów Pona*cne jcm. aby po ustaleniu rozpoznania, które •— oprócz określenia ropoki p>\chopatołogiczncgo — p'w mno zawierać charakterystykę psychologiczną pacjenta, opis indywidua toych ■cch-rmOw rtiopaingcnely czaych oraz ocenę jego możliwości. mmejętuMei i nrijraji do wyzdrowienia I współpracy z terapeutą, aakrcśhć plan i sposób realizacji proponowanej terapii.