DSC01455 2

i pocałunków. Osiągnięcie szczęścia w lej miłości jest jednak niemożliwe i Werter ma tego świadomość. Wie. że angażuje się w uczucie do kobiety najpierw zaręczonej, a później zamężnej. 8 sierpnia 1771 r. Werter pisze: .Zdumiony jestem, jak świadomie, krok po kroku.

wplątałem się w to wszystko! )ak jasno zawsze zdawałem sobie sprawę z swego stanu, a mimo to postępowałem jak dziecko i nadal widzę to wszystko jasno Przyjrzyjmy się przeżywaniu miłości przez Wertera.

Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera (fragmenty)

(z listu z 16 lipa 1771 r.)

|ij Ach. jakiż dreszcz przebiega wszystkie me żyły, gdy palec mój przypadkiem dotknie jej palca, gdy nasze stopy spotykają się pod stołem! Cofam się jak przed ogniem, a jakaś tajemna moc pociąga mnie znowu; czuję zamęt we wszystkich zmysłach. O, a jej niewinność, jej prosta dusza nie czuje, jak bardzo mnie męczą te drobne poufałości. Gdy w rozmowie kładzie swa rękę na moją i wśród przejęcia się tematem bliżej się do mnie przysuwa, gdy boski oddech jej ust dosięga warg moich, zda mi się, że padam jakby rażony piorunem. Wilhelmie, jeśli się kiedy poważę to niebo, to zaufanie - ty mnie rozumiesz...

[2]    Nie, serce me nie jest tak zepsute! Słabe, dość słabe! A czyż to nie zepsucie?

[3]    Jest dla mnie święta. Wszelka żądza milczy w jej obecności. Nie wiem, co się ze mną dzieje, gdy jestem przy niej; zda się, jakby zmieniał się każdy nerw mej duszy. Zna ona melodię, którą gra na fortepianie z mocą anioła: tak prostą i uduchowioną! Jest to jej ulubiona piosenka, a mnie leczy z wszelkich męczam, pomieszań i humorów, gdy tylko pierwszą nutę uderzy.

[4]    Żadne słowo o starodawnej czarodziejski^ mocy muzyki nie jest dla mnie nieprawdopodobne, jeśli prosty śpiew tak na mnie działa! Jak go umie zastosować często w chwili, gdy chciałbym sobie w łeb strzelić! I wszelkie zbłąkanie, i mrok duszy mojej pierzcha, i oddycham znowu swobodniej.

(z listu z 29 lipca 1772 r.)

[5]    [...] Nie, tak jest dobrze! Wszystko dobrze. Ja jej mężem! O Boże, któryś mnie stworzył, gdybyś mi był zgotował tę szczęśliwość, całe me życie byłoby ciągłą modlitwą! Nie chcę się prawo-wać! Wybacz mi te łzy, wybacz mi moje daremne pragnienia! Ona mą żoną! Gdybym najdroższe pod słońcem stworzenie zamknął w swych ramionach... Dreszcz przebiega całe me dało, Wilhelmie, gdy Albert obejmuje jej smukłą kibić¹.

[6]    1 czyż wolno mi to powiedzieć? Czemuż nie, Wilhelmie? Ze mną byłaby szczęśliwsza niż z nim. O, on nie jest człowiekiem, który by spełnił wszystkie życzenia tego serca. Pewien brak tkliwośd, rozumiej to, jak chcesz: że serce jego nie bije sympatią dla - och! - dla ustępu drogiej książki, gdzie serca moje i Lotty w jeden rytm biją. 1 tak w stu innych wypadkach, gdy przemawia współczucie nasze dla czynu kogoś trzeciego. Drogi Wilhelmie!... Wprawdzie on kocha ją z całej duszy, a na cóż nie zasługuje taka miłość!...

llłić-Ub.

fGEORGE ROMNEY (czytaj: dżordż romni), PORTRET LADY HAMILTON JAKO KIRKE, oL T7S2, Tatę Modern (czytaj: tejt

C^lR DAYlD FRIEDRICH (czytaj: kaspar dawid fridrich), WĘDROWIEC NAD MORZEM MGIEŁ, i8t$, Kunstballe,

Hamburg

Owa ideały epoki: wrażliwa, a zarazem pociągająca zmysłowo kobieta oraz mężczyzna - indywidualista odwrócony do świata plecami.

I (z listu z 24 listopada 1772 r.)

I (7) Ona czuje, co cierpię. Dziś spojrzenie jej przeszyło do głębi me serce. Zastałem ją samą. Nie I rzekłem nic, a ona spojrzała na mnie. I nie widziałem w niej już jedynie wdzięcznej urody ani I blasku doskonałego ducha; wszystko to znikło sprzed mych oczu. Daleko wspanialsze padło na mnie spojrzenie: pełne wyrazu najgłębszego współczucia, najsłodszej litości.

(81 Czemuż nie mogłem rzucić się jej do stóp? Czemuż nie śmiałem na jej szyi wycisnąć tysiąca pocałunków? Szukała ucieczki w grze na fortepianie i wplotła słodkim, cichym głosem harmonijne dźwięki do swej muzyki. Nigdy jej wargi nie były tak urocze: rzekłbyś, że otwierały się, pragnąc pić owe słodkie tony wypływające z instrumentu i jeno’ tajemnicze echo odpo-| władało z czystych ust. Ba, gdybym ci mógł to opowiedzieć!

1LI l9] Nie opierałem się dłużej, schyliłem się i przysiągłem: nigdy nie poważę się wycisnąć na was pocałunku, wargi, na których unoszą się duchy niebiańskie... A jednak — chcę. Ha, widzisz, niby i ^pora stoi przed duszą moją... ta szczęśliwość... A potem zginąć, by odkupić ten grzech. Grzech?

(tłum. Leopold Staff)

Polecenia do tekstu

t. We fragmencie listu z 16 lipca 1771 r. wskaż elementy budujące emocjonalność wypowiedzi.

z. Co jest przedmiotem wypowiedzi Wertera w pierwszym fragmencie? Dokonaj podzląh»itf^eśc' ‘ roztrzygnij. co dominuje:

a) własne przeżycia bohatera, b) opis Lotty, c) relacje pomiędzy bohaterami.