IMG66 (2)

wydaic mc w v nik ^; ’^vh P^roccs^v wyszukiwania informacji, realizowanych w (_ph₍

-    , .^{s ,u ,c,u}'^0,K')a do Integracji narzędzi I technik wys/uklnanio in(„_ril •

cji wvkot wyszukiwarek internetowych [Nuli. Pctlifer, Kdl 2008). Odgrywają one c* rolę, stając się głównym narzędziem dostarczania usług globalnej biblioteki _c * iłowej. Integracja polega na tym. że wyszukiwarki internetowe umożliwiają użytkuj kom dostęp do zróżnicowanych usług i zasobów z jednego, przyjaznego im miejsca -, terfejsu wyszukiwarki globalnej. Wyszukiwarki zaspokajają różne potrzeby informacyj^ zarówno użylkowników poszukujących konkretnej informacji o znanych sobie faktach* jak i tych. którzy szukają informacji na wybrany temat, w tym przypadku wyszukiwać często skierowuje do odpowiedniego serwisu GBC. Im większa część potrzeb infomiacy. nych może być zaspokojona w Webie za pomocą wyszukiwarek, tym bardziej zacierają,,j różnice pomiędzy zasobami i usługami, a użytkownicy przestają interesować się odręb! nościami serwisów i ich zindywidualizowanych interfejsów, traktując je wszystkie j.i^ jednolite środowisko informacyjne - globalną bibliotekę cyfrową.

Opisane procesy i kierunki rozwoju, pomimo wciąż występujących zjawisk negatyw, nych (Cisek Sapa 2007. s 45). sugerują dalszy wzrost znaczenia wyszukiwarek w dost_ar. czamu usług globalnej biblioteki cyfrowej. Wyszukiwarki indeksują coraz więcej treści, które we rośniej pozostawał)' H wyłącznym nadzorem katalogów bibliotecznych ora? licencjonowanych baz danych. Zasoby metadanych nabierają nowego znaczenia: stają się cennymi zbiorami danych i informacji zarówno o obiektach cyfrowych, jak i doku. mentach tradycyjnych (posiadających cyfrowe mctadanc), bezpłatnych i komercyjnych. Dzięki nim. w przypadku braku kopii cyfrowej, wyszukiwarka może wskazać miejsca

przechowywania egzemplarzy drukowanych.    .    . „

Najbardziej zaawansowanym projektem, idącym w tym kierunku wydaje się Goog|_e Scholar specjalizujący się w indeksowaniu materiałów naukowych w Webie, po raz pierwszy oferujący jednolity dostęp do zasobów zarówno bezpłatnych, takich jak obiekty cyfrowe w repozytoriach' artykuły w czasopismach naukowych Open Access, jak i _Za-sćbów komercyjnych, umieszczanych na stronach wydawców i dostawców (Ross. Po_n. cne? 2008, s. 148). Indeksowane są także cytowania odnalezione w tych dokumentach, co zwiększa dostępność materiałów cytowanych. Dzięki porozumieniu między Google Scholar a wydawcami publikacji naukowy ch i organizacją nadzorującą projekt CrossRef, indeksowane są spisy treści publikacji komercyjnych. W wyniku powstaje indeks cytowań \sszvsikich publikacji dostępnych w Internecie. Bardzo istotną rolę odegrać może porozumienie zaw arte z OCLC. dzięki któremu indeksowana jest także zawartość światowego katalogu WoridCat, z którym współpracuje polski Nukat. Pozwala to na umieszczanie opisów z katalogów bibliotecznych (w formie charakterystycznej dla Google) wśród wyników wyszukiwania.

Google Scholar umożliwia powiązanie wyników wyszukiwania z resolwerem OpenURL, więc użytkownicy mogą uzyskiwać dostęp do opisów wyszukanych przez siebie książek i artykułów poprzez resolwer ich biblioteki uczelnianej. W ten sposób Google Scholar umożliwia umiejscowienie zasobów bibliotecznych przy użyciu wyszukiwarki internetowej. Wyszukiwarka stała się alternatywą dla prenumerowanych, naukowych baz danych, dotychczas udostępnianych przez te biblioteki, chociaż istnieją do niej pew ne zastrzeżenia, jak mniejsza aktualność i możliwości wyszukiwawcze Google Scholar w stosunku do tradycyjnych baz danych (Dahl, Banerjee, Spali 2006, s. 147). Część autorów wiąże ten dragi problem z brakiem ustrukturyzowanych metadanych dla indeksowanych obiektów (McGregor 2008) lub błędami podczas automatycznego tworzenia metadanych (Nunberg 2009). Popełniają oni jednak błąd metodologiczny: udowadniają, ze wyrażenie wyszukiwawcze, odpowiednie dla określonej bazy danych, nie da się wprost ba^dan "^^iwarki,^co jest prawdą (nie da się go też zwykle przenieść do innej °«y nych). W wyszukiwarce należy utworzyć inne wyrażenie wyszukiwawcze i nie

i ukich iumych wyników, gdyż wyszukiwarki pr/ci/ukuje irodowiufl , ,łcĄ‘^kl" ‘ _lic/a lo jednak, k wyszukiwanie w wys/ukiw.irce |c LMp/c- jJjdw h*^|C J! Kasperek 200H, s 123). W czjuic

ni

ni'

" |W‘^,;I’ _|(1|_v. indeksującego, iiby domysłu: uę, jakich u/ylbyo odc/«* korzystania / wyszukiwarki użytkownik w len u "'''(Bi# *' _;t|,y domyślić się. jakich stów użył on w swoimp jcininlo wyraźne rozróżnienie pomiędzy kr

M/ylko Amr

n terminów dli optm im 'po\oh muM wejic dziele.

rwuami wytzukiwiwc/ymi

jy*iiy^cl • _w oparciu o zasoby metadanych ustnikluryzowanych. i icrwuimi (farty* anie pclnotckstowe (Google. Yahoo i innych). Wraz ze wzrosłem liczby li^{0 l|U}f dostępny® w fonmc cyfrowej, użytkownicy oczekują tyiiemow łączących wyszukujących mcladane zarówno o dokumentach analogowych, jak _Cyfrowych, dając w tym drugim przypadku lakże dostęp do samego obiektu I s, 658]. Dla realizacji tych oczekiwań zróżnicowane systemy wyszukiwani i (SlOfl^c .. Jdokumentach tradycyjnych i cyfrowych muszą zostać zintegrowane (przy-iiil*^t,n1 v d,, czasu pełnej digitalizacji publikacji drukowanych); tego zadania podjęli się iisj^ninlCL_s/ukiwarek, indeksujących i tworzących rankingi rozproszonych zasobów Po iwótO ^ potrzebnych metadanych o dokumencie w wyszukiwarce, użytkownicy mogą odp _/cnjcsicni w odpowiednie miejsce (katalog centralny i/lub biblioteki lokalnej, księ-br r j„_ny serwis GBC). pozwalające na dostęp do wyszukanego dokumentu w każdej ^'Icj formie (drukowanej lub cyfrowej).

Właściwe efekty daje integracja narzędzi i serwisów takich, jak wyszukiwarki global-Gocglc Scholar, Google Books i inne zasoby materiałów zdigitalizowanych. kalało-^nC’ ^_mazon i odnośniki Wikipedii z bibliotecznymi OPAC. bibliograficznymi bazami P _ch i innymi serwisami GBC. Dzięki współpracy twórców wyszukiwarek internę* owych z właścicielami najpotężniejszych światowych zasobów metadanych (głównie OCLC i wielkimi bibliotekami naukowymi) oraz stosowaniu usług identyfikacji, powstanowy sposób korzystania z serwisów GBC w Internecie, jako jednolitym środowisku informacyjnym (rys. 9). Dzięki integracji wielu zestawów metadanych, pochodzących i różnych miejsc, użytkownik otrzymuje pełny obraz interesujących go zasobów [Library ofCongress 2008]. Zasoby te gromadzone i opracowywane są lokalnie, jednak informacja o nich dostępna jest globalnie. Na wielu poziomach następuje agregacja treści obiektów cyfrowych i metadanych o tych obiektach, w połączeniu z metadanymi dokumentów tradycyjnych. Jednym z takich interfejsów jest katalog WorldCat, który w sposób typowy dla wyszukiwarek i księgami internetowych przedstawia światowe zasoby bibliotek tradycyjnych. Ponad tym katalogiem stoi jednak wyszukiwarka, która scala wszystkie zasoby w jednym indeksie, będącym wielkim zasobem różnego rodzaju metadanych. Tak więc to wyszukiwarka udostępnia uniwersalny interfejs, przy pomocy którego użytkownik uzyskuje dostęp do wszystkich interesujących go zasobów, tradycyjnych (tu ustrukturyzo-wane metadane i informacja o warunkach dostępu) i cyfrowych (tu bezpośredni dostęp do obiektu, czasem po wniesieniu opłaty). Użytkownik posiadający biblioteczne hasło lub IP może przeszukiwać i uzyskiwać dostęp do zasobów nie zdając sobie nawet sprawy z istnienia biblioteki i jej roli w tych procesach.

Użytkownik nie rozpoczyna już wyszukiwania od OPAC, ani nawet od portalu bibliotecznego, lecz od wyszukiwarki. Właśnie ona pozwala mu na bezpośredni dostęp do poszukiwanego obiektu lub w razie potrzeby kieruje go do odpowiedniego serw isu GBC, na przykład biblioteki - cyfrowej lub tradycyjnej (do jej OPAC) - albo strony wydawcy, czy innego. Potwierdzają to badania użytkowników polskich bibliotek cyfrowych, którzy w 44% przypadków do serwisu kierowani byli przez wyszukiwarkę Google [Mazurek 2009], Biblioteka wraz ze swoim systemem bibliotecznym i OPAC „zanurzona" jest w globalnym środowisku informacyjnym, zamiast stać obok niego, tak jak działo się to do tej pory; staje się częścią obszernej platformy Web, gdzie udostępniane dane stają się

177