IMGw62

744 postawy

ryzującego się rodzajem uczuć wzbudzanych przez dany obiekt (pozytywne, negatywne) oraz ich siłą;

—    stosunek emocjonalny, uczuciowy ma wpływ na określone zachowanie jednostki w odniesieniu do obiektu, wyrażającego się w tendencji do unikania czy agresji bądź zbliżania się.

Na gruncie psychologii społecznej wyróżnia się trzy grupy definicji postaw wypływające

z koncepcji teoretycznych:

—    nawiązujące do tradycji behawiorystycznej, na przykład definicja W.M. Fusona (postawa jako prawdopodobieństwo wystąpienia określonego zachowania) łub W. Ascot-ta (postawa jako nawyk), czy też definicja O. Droby (postawa jako dyspozycja do zachowania się w określony sposób);

—    nawiązujące do koncepcji socjologicznych, np. definicja LL. Thurstone a (postawa jako stopień natężenia uczucia związanego z jej przedmiotem), definicja H.A. Murraya i C.D. Morgana (postawa jako trwała dyspozycja do wystąpienia jakiegoś uczucia wobec jej obiektu), K. Obuchowskiego i J. Reykows-kiego (postawa jako ustosunkowanie się do jej przedmiotu), definicja W.l. Thomasa i F. Znanieckiego (postawa jako proces psychiczny, przejawiający się pierwotnie w odniesieniu do świata społecznego i ujęty przede wszystkim w związku z pewną wartością społeczną), definicja S. Nowaka (postawa jako ogół względnie trwałych dyspozycji do oceniania przedmiotu postawy i emocjonalnego nań reagowania oraz towarzyszących tym emocjonałno-oceniają-cym dyspozycjom względnie trwałych przekonań o naturze i własnościach tego przedmiotu i względnie trwałych dyspozycji do zachowania się wobec tego przedmiotu);

- nawiązujące do teorii poznawczych, np. S.E. Ascha (postawa jako organizacja doświadczeń i danych dotyczących jakiegoś przedmiotu), definicja MJ. Rosenberga (postawa jako przekonania dotyczące możliwości pewnych działań oraz związane z tym uczucia), definicja D. Krecha i R S. Crulchfielda (postawa jako organizacja procesów motywacyjnych, emocjonalnych i spostrzeżeniowych dotyczących jakiegoś aspektu świata), S. Miki (postawa jako wzgtędrae trwała struktura procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań, wyrażająca stosunek do jej przedmiotu).

W innych klasyfikacjach zwraca się uwagę na rolę czynnika dominującego w postawach i wyróżnia następujące typy definicji: -koncentrujące się przede wszystkim na przekonaniach koncepcje poznawcze M. FV> keacha, N.H. Prońko, LW. Fergusona sprowadzają postawy do czynnika, jakim są przekonania, np. definicja Kerfingera (postawa jako trwała struktura opisujących i oceniających przekonań, które predyspo-nują jednostkę do wybiórczego zachowania się w stosunku do desygnatu postawy);

—    skupiające się na względnie stałych reakcjach uczuciowych w stosunku do przedmiotu postawy, np. definicja M.J. Rosenberga (postawa jako względnie stała reakcja uczuciowa w stosunku do pewnego przedmiotu). Inni autorzy reprezentujący tę koncepcję to LL Thurstone, J.P. Guiłford, H.H. Remners;

—    koncepcje kładące nacisk na aspekt oceniający, wartościujący w postawie, np. definicja R. Katza i N. Stotianda (postawa jako tendencja czy dyspozycja do oceniania w pewien sposób przedmiotu lub jego symbolu);

—    koncepcje wskazujące na reakcje zachowania czy działania, jako najważniejszy czynnik postawy, np. definicje W.M. Fusona, O. Campbełła łub B.F. Greena (postawa jako konstrukt teoretyczny, ukryty przed bezpośrednią obserwacją odnoszący aę nie do konkretnego działania, ale do czegoś wyabstrahowanego z większej liczby powiązanych ze sobą reakcji);

—    koncepcje odnoszące się przede wszystkim do motywów jako zasadniczych elementów postawy, np. definicja LF. Shaffera EJ. Shobena (postawa jako organizacja motywów wokół reakcji jednostki w stosunku do osoby, sytuacji czy instytucji).

Postawy są przedmiotem zainteresowania przedstawicieli nauk społecznych z tego względu, iż należą do szczególnych wyznaczników zachowania się jednostki. Wedhjg J- Szczepańskiego (1967) nauki o kulturze skupićją swoją uwagę na wartościach, przypisując postawom mniejszą rolę. Moźfiwe jest zatem podejście do zjawisk społecznych od strony wartości i od strony postaw. Podpo-