pic 11 06 012010

17G

^uwyacji uanej nmoru. moz_e    1    .....—

jedności organicznej da    ^ ^{1 w}y^dawac sprzeczne z pojęciemI

² Arystotelesowską doktrvna ^{na 0rruast} wykazać, iż nie jest sprzecza I

Wszystkie dalsŁ ope^e    ^przedst^n_ą w Poetyce*

się do działań (i ich nodtv ' ^yCZ^ ^wy^^cznie stwierdzeń odnoszących żadnego związku z ukryta ^W l- P^ordewaz stwierdzenia opisowe nie maja ^cJi na powierzchni tekstu f ™ ^narracji> *j- nie stanowią manifesta-Stwierdzenia odnoszące sie • ^Z j^ednoarS^umentowym predykateir. i ² jedno-, jak i _z dwuareum °t ^{dZlałań to} manifestacje struktur zarówno tury wypowiedzi narracvi ⁶⁰ "^Wym P^redykatem; wynika to z samej na-

Poprzez działanie, _a nie _Wn2 V® ^P°^{StaĆ (i temat}) ^zostaJ^e •-^oddana’’ autora. Inaczej mówiąc cerh ° ^{rGS ona w} bezpośrednich stwierdzeniach

składających się na fabułę    *^ernaty trzeba wywieść z działań

i----- Prawdzie nie wszystkie utwory narracyjne

25 ^ob i g

StructurJ’ » ³³⁵~³⁶³- — H. a^oi*⁰⁷¹ °* ^{the Coherenc}e °f Texts. „Semiotiu ? B Pa 1 pV’^I^°^n0graph Series on Lane,,!^aSOn’ ^Contrastive Analysis in Disco#* ques 1 _P ’ ^Cross'^re/erence;    ^S Linguistics” 21 (1968), s. 39-63. -

2, Operacja 'ta ⁽¹⁹⁶⁸⁾’ ^S‘ ²⁵⁵~²⁶⁶-    °” *° ^Hvper~^sV^ntax- „Travaux lingu^

riafslS    ^wszy^stkich wyrażeń anaforyw

” T¹niHpST ^ °^{d raZU} <^wiste, “ ^mate‘ Critidsm” ₂₂ (19^    fiecon_sider_ed. _{()JournaI of Aest}hetics and (

metodologia strukturalnej analizy narracji

_w istocie jc=>- —

pozwala na rozrozmemc    -    -    nurzonym stwierdzeniem

stwierdzeniem opisowym, a tym, co ^^{es Za}. +_akie zdanie jak: „Wcho-J odnoszącym się do działania. Rozważmy -^w _asj_a(jów”. Jeśli analizuje! dząc do domu, Jan został zatrzymany prze ⁴ _{ówn0 )Wcho}dząc do się je w kategoriach analizy składni ^ow®3»    . przydawki, i P°

domu”, jak i „przez sąsiadów” zostaną ._aliza ta jest więc nie -zostanie centrum „Jan został zatrzymań    ^ przydawka „wc o

powiednia dla naszych celów, już choc y

¹⁸ Harris, String Analysis...

u -

WILLIAM O. HENDRICKS

zentujące ukrytą strukturę zawierają jedynie imiona własne o cesze [+ Ludzki] (oraz niekiedy rzeczowniki zbiorowe), w każdej narracji ta- ^ kiej, jak przedstawia się ona czytelnikowi, zostaną one w pewnych oko-1 licznościach zastąpione rozmaitymi formami zastępczymi. Nie wszystfej kolejno występujące realizacje imion muszą być zaimkami; czasem poi * stawieniami będą frazy nominalne o zmiennych składnikach wewnętrznych, od najprostszych rodzajnik + N aż do rzeczowników z róż-. nymi, przed- lub porzeczownikowymi przydawkami, np. „młody czk-) wiek”, „dziewczyna z parasolką” itd. Jeśli takie wyrażenia są formar. anaforycznymi, przymiotniki w nich użyte spełniają funkcję identyt-l kacyjną, a nie opisową (predykatywną); frazy te funkcjonują bowie:. tak jak imiona, denotując określonych osobników, i różnią się od imion I tym tylko, że mają pewną strukturę wewnętrzną ²⁵.

Następną operacją normalizującą jest usunięcie z tekstu wszystkich stwierdzeń opisowych i pozostawienie jedynie stwierdzeń dotyczących działań. Ma to na celu lepsze uwidocznienie rozwoju fabuły i odpowiadających mu współzależności między postaciami. W przeprowadzaniu tej | operacji kierujemy się podaną wyżej charakterystyką gramatyczną każdego z typów²⁶. Okazuje się, że stwierdzenia opisowe można (mniej te bardziej) mechanicznie oddzielić od narracji, pozostawiając spójny ciąg zdarzeń fabuły, innymi słowy dokonanie tej operacji nie prowadzi do dezintegracji danej historii. Może tn -u '    '    ----

konsekwentnie wykazują taką właśnie naturę, jednakże ścisłe opisanie odmian narracyjnych w całej ich rozpiętości wymagałoby jedynie wniesienia do proponowanego tu modelu takiej poprawki, która uwzględniałaby sporadyczne manifestowanie na powierzchni tekstu form z predykatem jednoargumentowym przez stwierdzenia opisowe). Stwierdzenia opisowe występujące na powierzchni tekstu służą wskazaniu fizycznego tła i scenerii oraz nakreśleniu cech fizycznych postaci, tych bowiem, w przeciwieństwie do cech psychologicznych, nie da się na ogół impli-kcwać poprzez działania (nie jest to jednak, jak zobaczymy niżej, reguła bezwzględna). Inną możliwą funkcją stwierdzeń opisowych jest wyznaczanie granic między głównymi segmentami fabuły. Wydobywanie z tekstu stwierdzeń dotyczących działania można uznać za analogiczne do wydobywania ze zdań „centrów” zdaniowych, takiego, jakie przedstawia Harris²⁸; np. centrum zdania „Dzisiaj zautomatyzowane platformy z fabryki, którą właśnie zwiedziliśmy, podnoszą węgiel na stromą pochylnię” byłoby „Platformy podnoszą węgiel”, pozostałe zaś elementy to przydawki. W wypadku tekstów narracyjnych stwierdzenia opisowe można uważać za „przydawki” stwierdzeń odnoszących się do działania.

W gruncie rzeczy odwoływanie się do analizy składnikowej przy wy-, dobywaniu stwierdzeń dotyczących działań nie jest tylko analogią, gdy: nie cały materiał opisowy występuje jako odrębne zdania o formie gra matycznej wyznaczającej stwierdzenia opisowe; stwierdzenie odnosz^

się do działania samo może mieć opisowe przydawki, np. „Uprzejmy mł^ dy człowiek pomógł starszej pani”. Z punktu widzenia gramatyki traił formacyjnej przymiotniki uprzejmy, starsza itd. to w istocie nurzone zdania \embedded sentences] (o formie gramatycznej utożsamianej ze stwierdzeniami opisowymi), takie jak „[ten] człowiek jest młody , „[ta] pani jest starsza”, itp. Nie ma jednak potrzeby stosować analizy transformacyjnej po to, by uzyskać — w ich „czystej” formie stwierdzenia opisowe stanowiące podłoże tych przymiotników; opisowe przydawki można po prostu usunąć, tak jak w analizie składnikowej, pozo

stawiając centrum „[ten] człowiek pomógł [tej] pani”.

Sprawę komplikuje nieco fakt, że pojęcie przydawki u Harrisa me

pozwala na rozróżnienie między tym. co w istocie jest zanurzonym

„ t_vm_ co je

Pamiętnik Literacki 1585, z. 1