S5007924

166 SAMBAMA CZCMM

Sytuacja demograficzna Śląska w końcowej fazie okrętu halsztackiego i w początkach okrętu lateńskiego nie była wiec korzystna. Ilość ludności bowiem była daleko mniejsza niż w czasie największego rozkwitu gospodarczego tego terenu przypadającego na VII—VI w. p.na. i związanego z ludnością kultury łużyckiej.

Nawet przesiedlenie się prawdopodobnie z Wielkopolski na Śląsk niewielkich raczej grup ludności reprezentujących kulturą wschodnio-pomorską nie mogło spowodować większych zmian, ponieważ ludność ta ożywała również głównie form charakterystycznych dla wczesnego okresu żelaza. Formy te nie stanowiły więc dla miejscowej ludności kultury łużyckiej elementu nowego, postępowego i dlatego nie wywarły większego wpływu na sposób jej życia i gospodarki. Zgodne współżycie obu pokrewnych etnicznie i językowo grup widoczne jest w materiałach archeologicznych w postaci występowania elementów zarówno łużyckich, jak i wschodniopomorskich na wielu obiektach.

Najstarsze śląskie stanowiska kultury wschodniopomorskiej datowane tą na początek V w. p.rLe., liczniej występują w wieku IV p.n.e._f a przeżywają nę do końca 111 w. p.iu. Występu ją dość zwarcie na Śląsku Dolnym, głównie w dolinie Odry, w okolicy Wrocławia prawie wyłącznie na prawym brzegu tej rzeki. Pewne skupisko widoczne jest również w północno-wschodniej części Śląska Opolskiego, na pozostałych obszarach Śląska występują tylko pojedynczo**. Nawet w najmłodszych znaleziskach kultury wschodniopomorskiej elementy kultury lateńskiej są bardzo nieliczne i ograniczone do pojedynczych wyrobów najczęściej zapinek brązowych, rzadziej żelaznych.

Koniec okresu halsztackiego i pierwsza faza okresu lateńskiego były więc dla Śląska niekorzystne zarówno gospodarczo, jak i politycznie, Solezy pamiętać równocześnie, że kultura sąsiadujących ze Śląskiem od południa i zachodu terenów oraz wielu rejonów Europy środkowej rozwijała sią dalej bez większych zakłóceń, a kontakty z krajami południowymi nie tylko nie zostały zerwane, ale nawet na pewnych obszarach wyraźnie ożywiły się, czego dowodem są wspaniałe importy greckie i italskie znajdowane w dużej ilości nad górnym Dunajem oraz górnym i środkowym Renem, a w mniejsze) ilości i w nieco skromniejszym asortymencie także w pobliskich Czechach na stanowiskach z VI i V w, pj»4r.** Importy te ograniczały się wprawdzie do środowiska krążącego, ale i ogół ludności był dostatecznie zaopatrywany przez produkcją warsztatów miejscowych, która w wielu wypadkach opierała się na wzorach obcych.

*    A. Pszds, Ze studiów sod kulturą wtchodnlopomoTikĄ na Dolnym ślątku,

p*Ufcr, ł tfc im*, z. i, •. <a—łia.

*    2. Filip, DU fcsMsdk* ZtsMseUon Md ikr Zrbe, Prafca INI, fc 4S• *€.

m

WtWlĄ MAD OKMOWEM 1.ATK*(Kim ma SLĄ0f6U

Europ* środkowa przeżywała w okresie lateńskim wiele niepokojów związanych z ruchami migracyjnymi plemion celtyckich. Ruchy te powodowały przesiedlanie się licznych grup ludności, które wypiera.'* ze •wych macierzystych siedzib musiały szukać nowych możliwości osadniczych na terenach obcych lub, ustępując zdobywcom najlepiej zagospodarowane regiony, przesiedlać się w okoike o mniej korzystnych warunkach przyrodniczych, ale w obrębie własnego obszaru plemiennego. Na zajętych ziemiach Celtowie podporządkowali sobie politycznie i gospodarczo zastaną tu htdność. Niekiedy celem wypraw celtyckich był jedynie rabunek, co pociągało za sobą duże zniszczenia.

Gęstość zaludnienia Europy w połowie ostatniego tysiąclecia przed naszą erą była silnie zróżnicowana, a na niektórych terenach występował jak na ówczesne stosunki gospodarcze nadmiar ludności; widoczne to było zwłaszcza w części rejonów wschodniej Francji, nad górnym i środkowym Renem, nad górnym Dunajem i w krajach wscbodmo-alpejskich. Z tych też obszarów wyruszyły najwcześniej większe fale ludności szukającej nowych sieózib, Przyczyną wędrówek były również sprzeczności wewnętrzne wynikające z pogłębiających się różnic majątkowych i społecznych poszczególnych grup ludności

Pierwsze ruchy migracyjne plemion środkowoeuropejskich łączone są powszechnie z Protoedtami reprezentującymi niektóre grupy ludności kultury pól popielnicowych. Z tego środowiska jeszcze w okresie halsztackim wyruszyły zorganizowane grupy ludności kierującej się z Nadrenii głównie w stronę Wysp Brytyjskich, a z obszarów alpejskich w kierunku Półwyspu Pirenejskiego i na tereny pobliskie.

Kolejne ruchy ludności związane były Już z plemionami celtyckimi zamieszkującymi obszary, na których na przełomie okresu halsztackiego i lateńskiego przeżywała się kultura mogił. Był to rozlewy teren ciągnący się od wschodniej Francji aż do Czech południowych. Stąd właśnie w różnych kierunkach wędrowały niekiedy całe plemiona ludności celtyckiej rozprzestrzeniając własną kulturę szeroko po Europie. Już w początkach IV w pjre. Celtowie przeszli do północnej Italii, następnie po zrabowaniu Rzymu w 290 r. p.n*. zajęli przejściowo i Italię środkową, a małymi grupami dotarli nawet do Sycylii. W ciąga IV i HI w. pju. Celtowie zasiedlili zwarcie prawie całą dzisiejszą Francję i Belgię oraz część Wysp Brytyjskich. W tym samym mniej więcej czarne zajęli tereny Kaddunajskk, dochodząc aż do Morza Czarnego, a w III w. p.ne. czasowo Trację i Macedonię, w roku 279 zrabowali Delfy. Wkrótce jednak musieli mę wycofać z Półwyspu Bałkańskiego, W III w- pae. Celtowie wkroczyli również na tereny dzisiejszych Węgier i nie zajęte jeszcze rejony Czechosłowacji oraz na Śląsk Dolny i część Wyżyny Głubczyckiej.