Siuta Elementy prawa dla ekonomistów prawo konstytucyjne (6)

Boseł ma dwa szczególne prawne przywileje, ściśle ze sobą związane: nietykalność i immunitet. Ich istota jest taka sama, jak w wypadku immunitetu dyplomatycznego i sędziowskiego, różnice dotyczą jedynie sposobu funkcjonowa-

;    !,    •    *.    ,    .    •    •    ;    »    '    i

nia ii szczegółowego zakresu.    ;    ¹    . .

Mietykalność polega na tym, że poseł nie może być aresztowany ani zatrzymany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku

przestępstwa, gdy jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego

• * »

toku postępowania. Zakaz ten dotyczy wszelkich form pozbawienia wolności: zatrzymania przez organy policji lub inne podobne organy, np. straż graniczną, tymczasowego aresztowania, wykonania kary pozbawienia wolności, aresztowania w charakterze świadka za odmowę zeznań itd. Immunitet poselski oznacza, że pczeciwko posłowi bez zgody Sejmu nie można wszcząć i prowadzić postępowania karnego. Z tego oczywiście nie wynika, że popełnione przez posła przestępstwo pozostaje bezkarne. Postępowanie karne ulega jedynie odwleczeniu do czasu wygaśnięcia mandatu poselskiego. Immunitet nie uchyla karalności, stanowi jedynie czasową przeszkodę w prowadzeniu postępowania karnego.

Celem immunitetu i nietykalności poselskiej jest zapobieżenie ewentualnym wypadkom pozbawienia posła swobody wykonywania jego mandatu i związanych z nim funkcji przez policję, prokuraturę lub inne organy przymusu. Zakres immunitetu jest przedmiotem licznych sporów. Sejm - jeśli zachodzą odpowiednio ważne przyczyny - może posła pozbawić immunitetu i nietykalności.

Posłowie mają obowiązek brać udział w plenarnych posiedzeniach Sejmu oraz w pracach komisji, do których zostali powołani. Służy im prawo inicjatywy ustawodawczej w formach ustalonych przepisami. Posłowie mogą występować z interpelacjami pod adresem rządu lub poszczególnych ministrów i zgłaszać pytaniu, na które organ rządowy ma obowiązek odpowiedzieć. Przysługują im diety poselskie, a także szereg innych uprawnień, które mają ułatwić posłom wykonywanie ich zadań.

3. Organizacje poselskie

Zgodnie z regulaminem sejmowym posłom przysługuje prawo tworzenia na terenie Sejmu własnych organizacji. Są nimi kluby parlamentarne. Kluby poselskie nie są organami wewnętrznymi Sejmu, lecz formami samoorganizacji posłów dla celów wynikających z realizacji ich zadań.

Kluby poselskie są organizacjami posłów utworzonymi według kryterium przynależności partyjnej. Klub zrzesza posłów - członków jednej partii politycznej lub innego ugrupowania o charakterze politycznym, może też obejmować posłów współdziałających tylko z taką partią lub ugrupowaniem. W swojej klasycznej postaci klub parlamentarny jest formą organizacyjną frakcji parlamentarnej partii politycznej.

• ' , V •

/ />*-*

Zadaniem klubu jest wypracowanie środków realizacji postulatów danej partii w parlamencie. W klubie posłowie uzgadniają wystąpienia na plenarnym posiedzeniu Sejmu, sposób głosowania, przedstawienie i forsowanie stanowiska swojej partii w pracach komisji sejmowych itd. Indywidualnie rozwiązywany jest stosunek klubu parlamentarnego do władz partii lub ugrupowania politycznego, które posłowie reprezentują.

W celu umożliwienia posłom realizacji ich obowiązków wobec wyborców można tworzyć wojewódzkie biura klubów parlamentarnych, a także inne jednostki organizacyjne dla obsługi terenowej działalności posłów i senatorów.

'    •••'*•!    ,    ..... /    • I ' *

• . /

*

, . * \ .«.'•*« . • • . * *

i ’    *    *

4. Wewnętrzne organy Sejmu

Sejm tworzy organy wykonujące określone zadania, przygotowujące materiały na plenarne posiedzenia, zajmujące się poszczególnymi dziedzinami działalności Sejmu. Sejm jest więc ciałem wewnętrznie zorganizowanym, a nie prostym zgromadzeniem posłów. Organizację wewnętrzną Sejmu ustalają przepisy konstytucyjne oraz regulamin sejmowy.

Organami Sejmu są:

1)    marszałek Sejmu,

2)    prezydium Sejmu,

3)    konwent seniorów,

4)    komisje sejmowe.

Marszałek kieruje pracami Sejmu, a w szczególności stoi na straży praw i godności Sejmu, reprezentuje Sejm, zwołuje posiedzenia Sejmu i przewodniczy jego obradom, czuwa nad tokiem prac Sejmu i jego organów, kieruje pracami prezydium Sejmu, zwołuje konwent seniorów i przewodniczy jego obradom, nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym oraz wnioskom organów państwa, sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na terenie Sejmu, udziela posłom niezbędnej pomocy w ich pracy, powołuje szefa kancelarii Sejmu i jego zastępców, nadaje kancelarii statut. Marszałek wykonuje także inne zadania wynikające z konstytucji, ustaw i regulaminu Sejmu. W wypełnianiu zadań marszałka zastępują wicemarszałkowie, przy czym zakres ich kompetencji określa marszałek.

Prezydium Sejmu składa się z marszałka i wicemarszałków, wybieranych przez Sejm spośród posłów. Prezydium Sejmu między innymi ustala plan pracy Sejmu po zasięgnięciu opinii konwentu seniorów, ustala tak zwane tygodnie posiedzeń z wyprzedzeniem co najmniej 3-miesięcznym, dokonuje wykładni regulaminu Sejmu, opiniuje sprawy wniesione przez marszałka, organizuje współpracę komisji sejmowych i koordynuje ich działania.

• Konwent seniorów składa się w zasadzie z marszałka i wicemarszałków oraz przewodniczących lub wiceprzewodniczących klubów poselskich. Ponadto mogą wchodzić w jego skład inne osoby, w tym przedstawiciele kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą.