25660 IMG�38

288

CZWARTORZĘD

PSa b dc S2d

Ryc. 84. Fragment diagramu pyłkowego z Kołczewa na wyspie Wolin ilustrujący wpływ kolejnych faz osadniczych, w okresie od około 8 000 do 2 300 lat ^UC BP, na zmiany w zbiorowiskach leśnych; fazy osadnicze;

1-3 - osadnictwo neolityczne, 4 - wczesna epoka brązu, 5-6 - kultura łużycka, 7 - kultura jastorfska; litologia: a - torf torfowcowy, b - torf mszysty, c - piasek, d - gytia detrytusowa

tj. 5 700-3 800 lat kalendarzowych BP), wykazują wahania krzywych pyłku drzew i roślin zielnych, które należy wiązać z kolejnymi etapami osadniczymi neolitu. Spada udział pyłku sosny, rośnie zaś udział pyłku dębu i leszczyny. Krzywe tych drzew, podobnie jak innych składników mieszanych lasów liściastych, w tym wiązu, lipy i jesionu, w ykazują kolejne spadki i kulminacje, ilustrujące fazy eksploatacji i regeneracji lasu. Głębokim depresjom krzywych drzew towarzyszą wierzchołki krzywych pyłku roślin zielnych, w tym takich wskaźników amropogemc/nych.jak babka lancetowata (Plantagp lan-ceolata), zboża (Cerealia). szczaw potny (Runie.x aceto-sdla) i innych. Bardzo wysoki udział pyłku świalłożąd-nej leszczyny i dębu. reagujących obfitym kwitnieniem na zw iększony dostęp św taiła, w zestawieniu z masowym występówaniem py łu w ęgtow ego w osadach sugeruje gospodarkę w lasach odroślowych (Latało w a 1992).

Metody prowadzące do powstawania lasów odroślowych były szeroko rozpowszechnione, zarówno w prehistorii, jak i w okresie historycznym, a na niektórych obszarach europejskich stosowano je jeszcze w XX w. (Rakham 1980, Pott 1986). Dowodem na co najmniej neolityczne pochodzenie technik odroślowych, są znaleziska dendrologiczne z wielu europejskich stanowisk archeologicznych, wskazujące na obecność pędów odroślowych drzew liściastych, w tym wiązu i leszczyny, używ anych jako materiał konstrukcyjny ( Rakham 1980. Malmros 1986). Wycinka mniejszych drzew umożliwiała ich regenerację z odrośli dostarczających łatwo osiągalny materiał na opał, do grodzenia osad, a także wykorzystywany jako pasza dla zwierząt. Większe drzewa pozostawiano, pozyskując z nich liście i gałęzie na paszę. Korę prawdopodobnie gromadzono jako karmę na zimę i wczesną wiosnę. Suche gałęzie i podszycie wypalano. Dobre warunki świetlne i luźna struktura lasów umożliwiały rozwój bogatej warstwy zielnej i podszytu, które stanowiły podstawę wypasu leśnego, zwłaszcza w okresach poprzedzających rozwój otwartych łąk