27910 P1020672

6

Przyroda jako wiejska okolica

W n ni rozdziale badamy ni/mr sposoby ftvorzenia przyrody jako wtdskid okolicy. W ten sposób rozwalmy konkretny przykład ogólniejszych procesów w stepujących pode zas tworzenia przestrzeni u i/.mii. B\ prześledzić te procesy, wykorzystamy Lcfieb\re'a teorię uprzestrzenniania, a zwłaszcza jego troist\ podział poszczególnych przestrzeni (l.efeb\re 1991: 33-38; zob. też Soja 1996 o Le-fełmra triałektyee przestrzenności). Pb pierwsze, istnieją praktyki przestrzenne. Obejmują one zakres od indywidualnych szlaków po systemowe tworzenie gospodarczych oraz ftzYczmch stref i regionów. Takie przestrzenne praktyki z czasem konkretyzują się jako środowisko zabudowane i trwały charakter krajobrazu. l\> drugie, istnieją przedstawienia przestrzeni, różne formy wiedz\ i praktyk, formy organizujące i przedstawiające przestrzeń, zwłaszcza za pomocą technik planowania, zarządzania i za pośrednictwem państwa. Po trzecie wreszcie, istnieją przestrzenie przedstawienia lub zbiorowe doświadczenia przestrzeni, lub też przestrzenie przeżywane. Obejmują one symboliczne dyferencjacje i zbiorowe fantazje skupione wokół przestrzeni, różne formy oporu wobec dominujących praktyk przestrzennych i różne rodzaje jednostkowej i zbiorowej transgresji istniejących przestrzeni. W każdym okresie historycznym gra między tymi elementami wytwarza specyficzne społeczne uprzestrzennienia.

Poszczególne formy przestrzeni następują po sobie w czasie. B\ ła już sukcesja od przestrzeni przyrodniczej przez absolutną do abstrakcyjnej ze skutkiem w postaci stopniowego wypierania przyrody z przestrzenności. Przestrzeń abstrakcyjna jest kulminacją stosunków kapitalistycznych, obejmującą nader nowatorskie i nader ..nienaturalne", wykreowane przestrzenie. Zostawia tylko ..najwęższy przesmyk" dla różnych przestrzeni przedstawienia i dla ich

I *'—¹ "* "......... .....- i .    .......

„tttytknwniluto" (l*W»*w HKH. EH »»—a—    I

oliepnuią mampuUt w rymu SB    takimi H

iw»mr, ikirtt e ud. takie iu pmnr .naturalne” pnntrimir u*,„

C *vwwmir i wiwirww 1 iph te pnmrrmr IB m4t< nur HBH mhnn u gdy tworrv «m> ikri)w SB m pnrurrmi. trh „społeczne" (todlozr |ęSł zarazem mtnMnuMr utaamane. SB febcte rozróżnia iri pomiędn ilnRinocg yjn jaiiifm jej snbir, a więc nii^tln przru r/rnumi nlontnoanwyWI a przestrzeniami przyswojonymi sobie Ih /rsii/r-me i(Vmmrwinr, implikujące zniszczenie przy rody, są we wp^iknaw fenecie powszechne. Pi/estnrnif pmwnionr to ir. Limr v\ .konsumowane". jak widzieliśmy w rozdziale 4 *l rlrhvrr 1901. Ifv4-16ftk

Tego rodzaju analizę kontynuuje Wilson (I‘>‘.r2i, lutki tworzenie różnych przestrzeni w przyrodzie. 'Iakie przestrzenie obejmują jego zdaniem światowe targi, patki przyrody. ogrody ramp gicz.no, elektrownie jądrowe, |>aiki tematyczne. wmo. disitcvlandv, niezamieszkane pustkowia, infrastrukturę nu hu sanim bodowego, ośrodki informacji ekologicznej, powojenne suburbia, parki narodowe. centra handlowe, strefy zmilitaryzowane itd. fokazuje on. ze przyroda jest konstytuowana w przestrzennie mejednolituh formach; ż.e globalne kryzysy środowiska są postrzegane prrez pnz-mat tego, co dzieje się w poszczególnych przestrzeniach; że takie przestrzenie przyrody wytwarzają gospodarka i kultura i ze podstawowe sensy i znaczenia przy rody odsłaniają się - i mogą h\ć odcyfrowywane - za pomocą tego. co występuje w poszczególnych przestrzeniach.

Takie ujęcie pokazuje, że społeczeństwa w różny sposób spotykały się z właściwymi im ,.śnxlowiskami fizycznymi’' | poszczególnych okresach historycznych (rozszerzając w ten sposób rozróżme-nie między zniszczeniem a przystrojeniem sobie przyrody). Są czte-rv takie spotkania. l\t pierwsze, jest to gospodarowanie jakąś ziemią lub zasobami naturalnymi w takt sposób. bv zapewnić lepsze dziedzictwo przeszłym pokoleniom, które będą żyć na danym terenie. Po drugie, jest to eksploatacja ziemi i innych zasobów na podstawie obrazu przyrody jako oddzielonej od społeczeństwa i dopuszczającej swoją maksymalną instrumentalną destrukcję. Pt trzecie, środowisko podlega scjentszacji z powodu traktowania go j.ik przedmiotu naukowego badania i z tego w zględu podlega ono też systematycznym interwencjom i regulacjom. Pt czwarte wreszcie, odbywa się konsumpcja fizy cznego środowiska - w szczególności