42596 z motylem w tle0

I. Borecka, Z motylem w tle wycofania energii psychicznej (libido) do nieświadomości. Uwaga bohatera zmierza do świata idealnych wyobrażeń i następuje odwrócenie porządku rzeczywistości. Mały Książę na drodze do indywiduacji „nie chce" wydorośleć, pozostaje w pierwotnym, chłopięcym stanie niewinności i rajskiej nieświadomości.

Wnikliwej analizy utworu, w oparciu o koncepcję archetypu wiecznego chłopca, dokonała Marie-Luise von Franz¹. Podobne rozważania prowadził Eugen Drewermann².

Wielu psychologów dokonywało analizy tego utworu, zajmując się symboliką postaci Małego Księcia lub wgłębiając się w psychologię wiecznego chłopca. Ja skupię się tylko nad możliwościami zastosowania utworu w biblioterapii i terapii pedagogicznej.

Mały Książę wędrował przez siedem planet, na których mieszkali Król, Pyszałek, Pijak (w innych wersjach tłumaczenia Opój), Biznesmen, Latarnik, Stary Pan (geograf). Siódmą planetą jest Ziemia.

Czytelnik wkracza do baśniowego świata wprowadzony przez dedykację autora. Wyznacza ona miejsce spotkań dzieciom i dorosłym, tu - nad kartami tej książki. To ważne spotkanie, bo pozwala nie tylko razem z Małym Księciem odkrywać poszczególne planety, ale także odkrywać samego siebie. Motyw wędrówki, tak popularny w innych znanych dzieciom baśniach, pełni w tym utworze rolę szczególną - pozwala konfrontować świat dorosłych z marzeniami, wyobrażeniami i poszukiwaniem wartości.

Saint-Exupery sięgnął do poetyki baśni, aby przekazać czytelnikom te zasady, które sam wyznawał, uświadomić i spopularyzować te wartości, które cenił. Kiedy czytelnik podda się już magii tej baśni, będzie ona mogła stać się jego aksjologicznym przewodnikiem. „Trzeba zacząć od ofiary, aby powstała Miłość"³ - podpowiada Saint-Exupery.

Podążając śladami Małego Księcia, czytelnik uczy się też wielu prawd o życiu. A jeśli jeszcze za swoje credo przyjmie myśl pisarza: „Nie zdradza się racji, dla których mnie kochasz. Nie ma ich. Racją miłości jest miłość"⁴, to droga do zrozumienia innego człowieka stanie się o wiele łatwiejsza. Bo przecież „Prawdziwa miłość nie wyczerpuje się nigdy. Im więcej dajesz, tym więcej ci jej zostaje. Podobnie, gdy czerpiesz z prawdziwej studni, im więcej z niej czerpiesz, tym staje się hojniejsza"⁵.

Część 2. Baśnie w bibliotecznych i biblioterapeutycznych formach pracy...

Te piękne cytaty wybrane przez Annę Bukowską mogą posłużyć za motto do zajęć/ pomagających krytycznie spojrzeć na prezentowaną przez uczestników hierarchię wartości.

Inne, niemniej ważne przesłanie dotyczy przyjaźni. Zgodnie z baśniową konwencją/ postacie utworu to postacie symboliczne. Takie znaczenie ma spotkanie Małego Księcia z Lisem. Ten drugi to nie postać z bajek ezo-powych, lecz „Lis-Europejczyk", który uosabia mądrość życiową. To on tłumaczy Małemu Księciu zasady związków uczuciowych między ludźmi/ wskazuje drogi do miłości i przyjaźni. Powiada, że: „poznać i pokochać można tylko wtedy, jeśli się »oswoi«, a »oswoić« to znaczy »stworzyć więzy«". Jakże piękna i głęboko ludzka jest wykładnia owych „więzów": „Teraz jesteś dla mnie nie tylko małym chłopcem, podobnym do stu tysięcy małych chłopców. Nie potrzebuję ciebie. I ty też mnie nie potrzebujesz. Jestem dla ciebie tylko lisem, podobnym do stu tysięcy innych lisów. Lecz jeżeli mnie oswoisz, będziemy nawzajem się potrzebować. Będziesz dla mnie jedyny na świecie. I ja będę dla ciebie jedynym na świecie"²⁹.

Oswajanie, a więc zbliżanie, poznawanie innego człowieka wymaga czasu i cierpliwości. Do dziecka należy więc już rozpoznawanie w sobie pewnych cech i umiejętności. To także cel zajęć biblioterapeutycznych.

Wielu młodych ludzi od wczesnego dzieciństwa nie zaznało ani miłości, ani prawdziwej, głębokiej przyjaźni. Stąd ich odbiegające od społecznych norm zachowanie. Cykl zajęć biblioterapeutycznych opartych na lekturze Małego Księcia może pomóc im zrozumieć źródło nieporozumień i konfliktów, w jakie się wdają. Może doprowadzić ich - poprzez identyfikację z bohaterem - do głębokiej refleksji nad dotychczasowym postępowaniem. To już tylko krok do odkrycia w sobie pokładów uśpionych uczuć, krok do nabrania ochoty na dokonanie zmiany w swoim życiu.

Każdy człowiek potrzebuje miłości i przyjaźni, ale nie każdy miał szansę nauczyć się te uczucia pielęgnować. Jeśli uwierzy się Lisowi, że „dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu"³⁰, to być może wiele będzie można we własnym życiu poprawić.

Dzieci często nie chcą, chociaż już mogą, porozumieć się z dorosłymi: rodzicami lub nauczycielami. Ten świat jest dla nich niezrozumiały, pełen sprzeczności, brutalny, zbyt często pozbawiony duchowego piękna. Czytając Małego Księcia dziecko dostrzega, że świat dorosłych podobnie widzi tytułowy bohater. Narrator książki tak tłumaczy całą sytuację: „Dorośli są ^{6 7}

67

1

   M.L. von Franz, Prter ncternus, Santa Monica 1981. Za: Z.W. Dudek, op. cit., s. 85.

2

   E. Drewermann, op. cit.

3

²⁽¹ A. de Saint-Exupery, Aforyzmy, wybór A. Bukowska, Warszawa 1980, s. 11.

4

   Ibidem, s. 25.

5

   Ibidem, s. 36.

6

²⁹ A. de Saint Exupery, Maty Książę, Warszawa 1988, s. 60.

7

Ibidem, s. 65.