73452 IMGP0165

242 tMintMMt

mm, Matyldę, nic w latach 1151-1152, jak niegdyś sądzono-⁰, lecz raczej około roku 11 <50¹¹. Przez długi czas heraldycy uważali hcib Pl.mtagcnetów — czarnego Iwa w niebieskim polu (d’azur setni¹ tle lionceaiw </’or)¹² — za najwcześniejsze znane godło. Miał zostać nadany Gotfrydowi przez teścia, króla Anglii Henryka 1, podczas pasowania na rycerza w 1127 roku. Niektórzy znakomici uczeni od tego wydarzenia datują narodziny herbu¹³. Wypada mi się z nimi nie zgodzić. Narodziny herbu nie tylko stanowią fakt społeczny nicpodlegający ścisłemu datowaniu, jako że zachodzący na przestrzeni wielu dziesiątek lat, lecz ponadto herb Gotfryda Plantageneta znamy dzięki dokumentom późniejszym niż data jego śmierci: należy do nich, prócz wspomnianej emaliowanej płyty nagrobnej, fragment kroniki mnicha z Marmoutier, Jeana Rapicaulta, opisującego pasowanie na rycerza w 1127 roku i wręczenie przez Henryka 1 Gotfrydowi „tarczy z czarnym (złotym) lwem, którą mu zawieszono na piersi"¹⁴. Kronika Jeana Rapicaulta powstała w latach 1175— 1 ISO, czyli prawie w pól wieku po opisywanych wydarzeniach. Ponadto na jedynym zachowanym odcisku pieczęci Gotfryda, umieszczonym na akcie z 1149 roku, nic ma śladu godła^ls.

Narodziny herbu należą do tych faktów społecznych, których nie można analizować na podstawie jednego rodzaju źródeł, nawet tak obfitych i dokładnych jak pieczęcie^,6. Bardzo istotne jest

¹⁰    E. Huchcr, L Email Je Gcoffroi Plantagenet aa masce Je Mans, Paris 1878.

¹¹    M.-M. Gauthicr, Emaux Ja Moyen Agc, Frciburg 1972, s. 81-83 i 327; rys. 40.

¹² Nic wiadomo, ile dokładnie jest lwów. Większość autorów uważa, ze tylko sześć; ostatnio Roger Harmignics zaproponował liczbę osiem, jako ze na widocznej połowic tarczy Gotfryda można naliczyć cztery, co pozwala przypuszczać, żc na połowie niewidocznej jest ich tyle samo. R. Harmignics, ,4 propos Ja bieson Je Geoffroi Plantegenót, w: LOrigine Jcs armoiries..., s. 55-63.

^,łD. L. Galbrcath, Manuel Ju blason..., s. 25-26; R. Mathicu, Lr Sysictuc hćmlJUjuc franęais, Paris 1946, s. 18-19; R. Vicl, Lcs Origines symMitjucsJu blason, Paris 1972, s. 29-30.

^tA Cli pens leunculos aureos ynuigi nanos Iwbcns coUo cjus saspenditur (lean dc Marmoutier, Historia GaufrcJi Nornwnnorum Jacis ct conntis Andegavonun, red L Halphcn i R. Poupardin, w: Chmnitiues Jcs conites d'Anjou_t lUns 1913, s 179).

Pieczęć opisana przez G Dcmaya, Itweniatre Jcs \ccaux Je ki Nonnandte, Paru 1881, nr 20

‘‘'Opublikowano wiele bardzo do siebie podobnych spisów najstarszych p»e czę«i „z IłCłbami" (terminem tym posługujemy się tu w sensie dość saciokuu}