74167 IMG90

■

^lcW ’nfra,

Niektórzy autor/y wiążą rozwój bibliotek cyfrowych i modcrni

nauki Ch. Hofman proponuje uznać zn globalni) bibliotekę cyfrowi) kon.N, obejmuje wszystkie lokalne zasoby cyfrowe, połączone i dostępne poprze?**!^' |<S fraslnikturę informacyjny, tak, aby użytkownik korzystający z. tej infrastruktur . IthS liwosc wyszukiwania we wszystkich zasobach [Borgmnn 2003n, s, 48]. Ohec

W\

infntstniklury pełni odpowiednia częsc IIN. Autorka wyróżnia cztery ob»zaj!!V⁰lęj badan tej infrastruktury z. perspektywy zagadnień informacyjnych:    '-ŚM

•    Zagadnienia związane i treściami naukowymi w długiej perspektywie czasowe'

•    Zrównoważenie potrzeb i wymagań w skali lokalnej i globalnej.

•    Oddzielenie treści od narzędzi i usług,

•    Określenie narzędzi, technologii oraz mechanizmów instytucjonalnych, zapewni- •

odpowiedni poziom spójności i kontroli treści (Borgman 2007, s. 245].    ^J^^cVci₁

Twierdzi, że nic jest to spójny plan badań infrastruktury informacyjnej służącej | niom naukowym, * jedynie właściwy początek do tworzenia infrastruktury dla infor*’ (for informiioii), w odróżnieniu od infrastruktury informacyjnej (ofinjbmatioi,) 'Ni Chem Li Liew przedstawiła badania nad bibliotekami cyfrowymi w latach 1997or» [Liew 2009, s, 249], Nic zajmowała się ona zagadnieniami technicznymi, a wyłącznic ^ lecznymi, W tym zakresie najwięcej było badań dotyczących zagadnień organizacyjni⁰* i ekonomicznych (38,5% odnalezionych artykułów), użytkowników bibliotek cyfrowfl¹ (34,5%), problemów prawnych (prawie 20%) oraz etycznych i społeczno-kulturowy ' (po ok. 3,5%). Ponad 20% artykułów opublikowano we wspomnianym już czasopism¹ D-Lib Magazine; jego znaczenie potwierdzają też inne badania [Singh, Mittal, AluJi 2007, s. 345]. Wskazują one także na wysoką pozycję badaczy z USA (ponad 47% _arty> kulów w bazie LISA na temat bibliotek cyfrowych) i z Wlk. Brytanii (19%). Na kolejny^ miejscu są uczeni niemieccy (6,5%).

Alireza Isfandyari-Moghaddam i Behrooz Bayat badały piśmiennictwo dotyczące bj. bliotek cyfrowych z trzech punktów widzenia: oceny bibliotek cyfrowych, w tym okresie, nie kryteriów oceny; zarządzania, w tym zagadnienia selekcji zasobów, ich gromadzenia formatów, struktury i organizacji, udostępniania, bezpieczeństwa i archiwizacji; edukacji personelu i użytkowników [Isfandyari-Moghaddam, Bayat 2008, s. 856],

O globalnych systemach i infrastrukturach piszą także polscy autorzy. Mirosław Mu. raszkiewicz wskazuje na kolejne zmiany paradygmatów obowiązujących w informatyce na przestrzeni stosunkowo krótkiego okresu kilkudziesięciu lat: od podejścia sytuującego na głównym miejscu oprogramowanie, przez uwzględnienie roli danych, sieci lokalnych aż po rewolucję internetową, w wyniku której użytkownik postrzega sieć jako jeden, wielki komputer, wyposażony w ogromne zasoby obliczeniowe i informacyjne [Muraszkie-wicz 2002; Gawrysiak 2008, s. 249] (por. idea Gridu, p. 1.3). Najbardziej przyszłościowe zastosowania informatyki wynikają z połączenia systemów informacyjnych, w tym głównie systemów baz danych, z sieciami transmisji danych.

Mirosław Górny pisze natomiast o globalnej infrastrukturze cyfrowej i miejscu bibliotek cyfrowych w tej strukturze. W związku z cyfryzacją zasobów przewiduje poważne zmiany w funkcjonowaniu bibliotek, które znacznie bardziej niż dotychczas nastawione będą na organizowanie dostępu do lokalnych zasobów cyfrowych. Będą jednak musiały jeszcze przez długi czas funkcjonować jako biblioteki hybrydowe, gromadząc zarówno zasoby cyfrowe (obce i tworzone lokalnie) oraz zasoby tradycyjne [Górny 2005],

Dalszy rozwój bibliotek cyfrowych wymaga badań w takich obszarach, jak:

•    Rozpoznanie sposobów wykorzystania olbrzymich zasobów danych gromadzonych przez sensory urządzeń badawczych.

•    Dalszy rozwój skali, złożoności i różnorodności zasobów cyfrowych oraz algorytmów służących ich przetwarzaniu. Na przykład wyszukiwanie obiektów trójwymiarowych

(3D)^R ma /.osadnicze znaczenie w projektowaniu Icków czy zastosowaniach inżynier-skich (CAD). Weiąż bnk sposobów na aulomityczoe, jednoczesne wyszukiwanie wiciu mediów, chociaż w tzw. wyszukiwaniu uniwersalnym odnotowuje sit; postępy

•    Badaniu potrzeb i zachowań użytkowników, pozwalające na lepsze wykorzystanie bibliotek cyfrowych w nauce i edukacji. Systemy imis/rj zarówno przystosowywać się do potrzeb użytkowników, jak i najpełniej wykorzystywać uzyskiwany informację.

•    Zarządzanie zasobami i tworzenie modeli ekonomicznych, w sytuacji, gdy wszyscy chcą korzystać z dostępnych zasobów informacji, ale niewielu chce pokrywać koszty ich utrzymania.

•    Rozwój współpracy interdyscyplinarnej i międzynarodowej.

•    Wzrost poziomu inwestycji w biblioteki cyfrowe przez udostępnienie ich kolejnym typom użytkowników i zastosowaniom, od nauki do edukacji i zastosowań komercyjnych [Larscn, Wactlar 2003, s. 7],

•    Rozwój możliwości wyszukiwawczych przez uwzględnianie „kontekstu" w trakcie wyszukiwania informacji;

•    Sposoby włączenia zasobów informacyjnych w rozwiązywanie problemów dnia codziennego, w tym selekcja danych i przetwarzanie informacji, na podstawie których podejmowane są właściwe działania;

•    Wzrost produktywności w wyniku efektywnego dostępu do informacji.

Pierwsza dekada badań nad bibliotekami cyfrowymi ukazała jasno, źc możliwości tworzenia i gromadzenia danych znacznie przewyższają zdolność do ich właściwej organizacji, zarządzania i efektywnego wykorzystania. Badania te ukierunkowane były bezpośrednio na zagadnienie „przeładowania informacją”, gromadzoną w zasobach sieciowych. Wiele wskazuje na potrzebę uwzględnienia w dalszych badaniach centralnej roli użytkownika na wszystkich poziomach zastosowań danych, informacji i wiedzy. Pod uwagę brany jest też fakt, że zarówno osoby indywidualne, jak i organizacje, posiadają obecnie wielkie zasoby zapisów cyfrowych, a także to, żc zasoby te są połączone poprzez sieć z innymi zasobami.

W trakcie realizacji programów badawczych bardzo wartościowe okazały się prototypy serwisów informacyjnych, szczególnie funkcjonujące w skali rzeczywistej. W kolejnych badaniach, związanych z bibliotekami cyfrowymi, praca na prototypach musi być uzupełniana nowymi działaniami w zakresie eksperymentów dotyczących modelowania i symulacji. Rozwiązania często dotyczą procesów informacyjnych - organizacji, zarządzania, rozpowszechniania i archiwizacji informacji. Poprawnie realizowane usługi przez biblioteki cyfrowe nazywane są transparentnymi, gdyż pozostają niemal niewidoczne dla użytkowników, co jednak nie oznacza, że nie istnieją. W rzeczywistości ich odpowiedni poziom osiągany jest dzięki długoterminowym pracom badawczym.

Nic chodzi tu o wyszukiwanie grafiki za pomocą stów kluczowych (jak lo ina miejsce w Googlcj, ale na przykład przez narysowanie obiektu podobnego, wybór z zestawu kategorii obiektów, czy nawet przez porównywanie elementów obiektów graficznych (np. twarzy).

25