21 (817)

114 Część druga - Część ogólna prawa cywilnego

które mogą być pełnomocnikami³⁴ (w tym niekiedy przepisy wprowadzają przymus adwokacki, czy adwokacko-radcowski), odmiennym ukształtowaniem się wynikającego z nich zakresu umocowania, oraz szczególnym sposobem ich udzielania i wygaśnięcia.

Zasadą jest, że pełnomocnictwo może być skutecznie udzielone ustnie i w sposób dorozumiany (-perfacta concludentia).Wynika to z treści art. 60 KC, zgodnie z którym z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie wola osoby dokonującej czynności prawnej może zostać wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Jednak od tej reguły art 99 KC przewiduje dwie sytuacje kiedy udzielenie pełnomocnictwa wymaga zachowania formy szczególnej. Pierwszy z nich odnosi się do pełnomocnictwa ogólnego natomiast drugi dotyczy czynności prawnej, dla ważności której wymagana jest forma szczególna. Pełnomocnictwo ogólne powinno być zawsze udzielone w formie pisemnej pod rygorem nieważności³⁵.

W sytuacji gdy dla czynności prawnej ustawa wymaga formy szczególnej ad solemnitatem, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno zostać udzielone w takiej samej formie. Reguła ta ma zastosowanie wówczas, gdy przepis ustawy wymaga pod rygorem nieważności formy pisemnej (np. dla zawarcia umów leasingu - art. 709² KC czy umowy spółki jawnej - art. 23 KSH), czy też formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (np. dla zbycia, wydzierżawienia przedsiębiorstwa albo ustanowienia na nim użytkowania - art. 75¹ § 1 KC, dla zbycia udziałów w spółce z o.o. - art. 180 KSH), formy pisemnej z datą pewną (np. ustanowienie zastawu na prawie - art. 329 § 1 KC), czy wreszcie formy aktu notarialnego (np. dla umowy zobowiązującej do przeniesienia własności nieruchomości oraz dla umowy przenoszącej własność nieruchomości - art. 158 KC)³⁶.

Niedochowanie wymogów wskazanych w art. 99 § 1 KC, czyli braku dochowania zachowania formy szczególnej Ayymaganej pod rygorem nieważności dla dokonania czynności objętej umocowaniem, powoduje nieważność udzielonegc pełnomocnictwa. Oznacza to, że osoba dokonująca czynności prawnej w imieniu mocodawcy działa bez umocowania, a więc znajduje wówczas zastosowanie art. 103 KC^3/. Nieważność pełnomocnictwa nie powoduje jednak automatycznie nieważności czynności prawnej dokonanej przez osobę działającą na jego podstawie.

^j4 Zazwyczaj tymi pełnomocnikami mogą być osoby spełniające wymagania określone w ustawaci szczególnych.

³⁵    Wynika to z brzmienia art. 73 § 1 KC odnoszącego się do formy pisemnej pod rygorem nieważności.

³⁶    A. Kidyba (red.), K. Kopaczyńska-Pieczniak, E. Niezbecka, Z. Gawlik, A. Janiak, A. Jedliński T. Sokołowski, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, LEX, 2009.

^3/ Por. wyr. SA w Gdańsku z dnia 15 maja 1991 r., ACr 153/91, OSA 1991, z. 2, s. 28 i n.).