646 (4)

120 Część druga - Część ogólna prawa cywilnego

może być podniesiony w toku procesu, bądź jeszcze wcześniej przed wytoczeniem powództwa, gdy tylko wierzyciel zażąda od dłużnika spełnienia świadczenia¹⁴.

Bezwzględnie obowiązujący charakter przepisu art. 117 § 1 KC stanowi po pierwsze, że strony stosunku cywilnoprawnego nie mogą w drodze czynności prawnej poddać rygorowi przedawnienia takich roszczeń, które z mocy prawa nie ulegają przedawnieniu a ponadto ustawowe terminy przedawnienia nie podlegają żadnym modyfikacjom w formie jakiejkolwiek czynności prawnej¹⁵. Jedyną formą „ingerencji” stron w tym zakresie to przewidziana ,w art. 117 § 2 KC możliwość zrzeczenia się zarzutu przez dłużnika - jako uprawnionego do korzystania z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się nie może jednak nastąpić przed upływem terminu przedawnienia. Skorzystanie ze zrzeczenia się zarzutu przedawnienia powoduje, że zobowiązanie naturalne przekształca się z powrotem w zaskar-żalne roszczenie, gdyż przedawnione roszczenie nie wygasa, lecz traci cechę zaskarżalności¹⁶.

Z treści art. 118 KC wynika, iż wyróżniono dwa podstawowe terminy przedawnienia. Dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata, a dla roszczeń pozostałych termin przedawnienia wynosi lat dziesięć. Przedawnienie dziesięcioletnie jest regułą. Oznacza to, że roszczenia majątkowe, dla których prawo nie przewiduje innych terminów przedawnienia, przedawniają się z upływem dziesięciu lat. Przepisy prawa cywilnego dotyczące poszczególnych umów jak i inne ustawy mogą przewidywać odmienne terminy przedawnienia jako odstępstwo od terminów ogólnych. Odmienne niż określone w art. 118 KC terminy przedawnienia występują między innymi w sytuacji określonej w art. 541 KC (termin roczny), w art. 554 KC (termin dwuletni), w art. 981 KC (termin pięcioletni), w art. 848 i 722 KC (termin sześciomiesięczny). Inne niż ogólne terminy przedawnienia przewidział ustawodawca między innymi w art. 390 § 3, 851,981, 1007 KC i w wielu innych przepisach kodeksu cywilnego. Z analizy licznych wyjątków wprowadzających odmienne od ogólnych terminy przedawnienia wynika, iż najkrótszym terminem przedawnienia przewidzianym w Kodeksie cywilnym jest termin sześciomiesięczny¹⁷.

¹⁴ J. Górowski: Zarzut przedawnienia w procesie cywilnym, (w:) Ars et usus - Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa 2005, s. 125.

¹³ A. Brzozowski, Nowa regulacja przedawnienia w prawie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1992, z. 3, s. 21-31.

¹⁶ Wyrok SN Izba Cywilna z dnia 16 maja 2003 r. I CKN 372/2001 LexPolonica Nr 375457. ^v A. Kidyba (red.), K. Kopaczyńska-Pieczniak, E. Niezbecka, Z. Gawlik, A Janiak, A. Jedliński, T. Sokołowski, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Częs'ćogólna, LEX, 2009.