3 (2196)

106 Część druga - Część ogólna prawa cywilnego

przejawy woli bądź przejawy uczuć, których właściwość wyklucza możliwość ich dokonania przez przedstawiciela. Dotyczy to głównie czynności mających ściśle osobisty charakter, a także z zakresu prawa rodzinnego, czy w postępowaniu w sprawach o prawa stanu (np. przebaczenie - art. 899 § 1, art. 930 i 1010 § 1 KC, unieważnienie uznania dziecka, zaprzeczenie ojcostwa)⁸.

W treści kodeksu cywilnego nie znajdziemy przepisu nakazującego ujawnianie faktu działania w cudzym imieniu, jednak z istoty przedstawicielstwa a w szczególności to że jest działanie ze skutkiem dla innej osoby, zasadnym jest jednak ujawnienie tego faktu przed osobami trzecimi. W doktrynie powszechnie akceptuje się obowiązywanie zasady jawności przedstawicielstwa⁹. Oznacza to, że przedstawiciel powinien ujawnić fakt działania w cudzym imieniu, by czynność prawna wywołała skutki po stronie reprezentowanego. Może to nastąpić w sposób wyraźny (przez wyraźne oświadczenie, przedstawienie dokumentu, z którego wynika umocowanie) lub dorozumiany. Podjęte w tym celu czynności czy środki mają na celu ujawnienia faktu, że dana osoba działa w cudzym imieniu i by możliwe było ustalenie osoby reprezentowanego¹⁰. W odmiennej sytuacji, gdy nie będzie co najmniej w sposób dorozumiany wynikało, że przedstawiciel działa w cudzym imieniu, należy^rzyjąć, że skutki prawne czynności powstają po jego stronie, zaś osiągnięcie skutku w postaci powstania praw czy obowiązków w sferze prawnej reprezentowanego wymaga dokonania dalszych czynności (przelew wierzytelności, przejęcie długu). Oznacza to, że przedstawiciel występuje w takim przypadku w roli zastępcy pośredniego^{1 2}, czyli osoby która działa we własnym imieniu ale na cudzy rachunek (szerzej o zastępstwie w kolejnym rozdziale) Zasadę jawności pełnomocnictwa podziela również orzecznictwo twierdząc, że działanie w charakterze przedstawiciela ze skutkiem wobec osób trzecich wymaga ujawnienia tego faktu i wskazania wprost kontrahentowi przy zawieraniu umowy. W przeciwnym wypadku w wymienionym stosunku zewnętrznym osoba taka traktowana być musi jako działająca w imieniu własnym, zatem konsekwentnie obciążona prawami i obowiązkami wynikającymi z danego stosunku zobowiązaniowego¹².

Zasadniczo sam fakt udzielenia oraz wygaśnięcia pełnomocnictwa nie podlega wpisowi do rejestru. W pewnych okolicznościach przepisy prawa wprowadzają jednak obowiązek ujawnienia pełnomocnictwa we właściwym rejestrze. Dotyczy to w szczególności pełnomocników przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni

1

⁸    S. Dmowski, S. Rudnicki , Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Częs'ć ogólna. Warszawa 2007 s. 520.

⁹    Ibidem.

¹⁰    M.Bączyk, Skutki prawne nieujawnienia pełnomocnictwa, „Państwo i Prawo” 1975/7, s. 103.

2

   K. Pietrzykowski, Komentarz, 1.1,2004, s. 335.

¹²    Wyrok SA w Warszawie z dnia 17 listopada 2005 r. I ACa 1221/2004 LexPolonicz Nr 399298.