skanowanie0001 (201)

104 Część druga - Część ogólna prawa cywilnego

W zależności od tego czy przedstawiciel składa oświadczenie woli czy też je odbiera będziemy rozróżniali przedstawicielstwo czynne lub bierne. Jeżeli przedstawiciel składa oświadczenie woli w imieniu osoby reprezentowanej (mocodawcy) będzie to przedstawicielstwo czynne. Gdy przedstawiciel odbiera oświadczenie woli w imieniu reprezentowanego, złożone przez osobę trzecią, wtedy mamy do czynienia z przedstawicielstwem biernym.

Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela i w zakresie jego umocowania powoduje powstanie praw lub obowiązków bezpośrednio po stronie reprezentowanego. Podstawą przedstawicielstwa jest umocowanie, czyli uprawnienie do działania w imieniu reprezentowanego z bezpośrednim skutkiem prawnym dla niego.

W zależności od źródła umocowania możemy mówić o:

-    przedstawicielstwie ustawowym - kiedy oparte jest o postanowienie ustawy lub

-    pełnomocnictwie - kiedy wynika z oświadczenia woli reprezentowanego Skuteczność działania przedstawiciela w wymiarze złożonego oświadczenia

woli zależna jest od spełnienia kilku istotnych przesłanek.

Podstawową przesłanką jest to aby przedstawiciel miał zdolność do reprezentowania. Przesłanka ta łącząca się z pojęciem zdolności do czynności do czynności prawnych może mjeć różny zakres, w zależności od rodzaju przedstawicielstwa. Przedstawicielstwo ustawowe wymaga pełnej zdolności do czynności prawnych, podczas gdy do skutecznego działania pełnomocnika zgodnie z treścią art. 100 KC wystarczająca jest ograniczona zdolność do czynności prawnych¹.

Kolejnym elementem skuteczności przedstawicielstwa jest ten aby przedstawiciel miał umocowanie do działania i jego czynności nie przekraczały określonych w nim granic. W zależności od tego czy umocowanie opiera się na ustawie czy pełnomocnictwie granice przedstawicielstwa będą wyznaczone przez przepisy prawa bądź przez treść pełnomocnictwa^{2 3}.

Jeżeli przedstawiciel działa w cudzym imieniu bez umocowania bądź jego działanie przekracza zakres umocowania to wtedy czynności przez niego podejmowane będą w zasadzie bezskuteczne¹. O ile przy przedstawicielstwie ustawowym od tej reguły nie ma wyjątków o tyle przy pełnomocnictwie skutki takiego działania będą jednak łagodniejsze. W tym przypadku będziemy mieli do czynienia z instytucją tzw. rzekomego pełnomocnika (falsusprocurator). Sytuacja taka ma miejsce wtedy.

1

   Świadczy o tym postanowienie kodeksowe , iż okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.

2

   A.Szpunar, Udzielenie pełnomocnictwa, „Przegląd Sądowy” z 1993, Nr 9, s. 25.

3

   Czynność prawna nie jest nieważna ale nie będzie wywoływała zamierzonych skutków prawnych.