22 23 (31)

22 • Agaue

Termessos w Beocji. Przybywali do niego poeci w oczekiwaniu na natchnienie. A. to także imię żony króla Argos -»Akrisiosa.

Agaue, ¹ jedna z czterech córek króla Teb -» Kadmosa i -> Harmonii. Siostra -»Semele, -> Ino i Autonoe. Czcicielka boga wina -» Dionizosa. W bachicznym szale nie poznała swego syna -»Penteusza i rozszarpała go na kawałki (choć były także inne wersje tej opowieści).² Inna A. była córką morskiego boga -* Nereusa.

Agenor, syn -> Posejdona i Libii. Mąż Telefassy. Bliźniaczy brat -> Belosa, władcy Egiptu. Miał trzech synów i córkę -ł Europę, którą —»Zeus porwał na Kretę, przybrawszy postać białego byka. Jej bracia, -» Kadmos, Fojniks i Ki-liks, wyruszyli na poszukiwanie siostry, ale żaden z nich nie wrócił. Patrz także Feniks (Phoenix), Fineus, Kadmea, Testios.

Aglaja, jedna z trzech —> charyt, bogiń wdzięku i urody. Patrz także Abas, Eufrosyne, Eurynome, gracje, Projtos, Talia, Zeus.

Ajakos, Eak, syn -> Zeusa i —y nimfy -» Ajginy. Urodził się na wyspie greckiej Eginie (na Morzu Egejskim). Słynął z tego, że był sprawiedliwy i prawdomówny. Prześladowała go jednak -»Hera, małżonka Zeusa zazdrosna o Aj-ginę. Ona to sprawiła, że jadowite węże zatruły wszystkie źródła płynące w królestwie A., co spowodowało śmierć mieszkańców. Zrozpaczony A. zwrócił się o pomoc do Zeusa, by zaludnił jego kraj. We śnie zobaczył A. dąb pokryty mrówkami, a gdy potrząsnął drzewem, spadające mrówki zamieniały się w ludzi. Po przebudzeniu, ku wielkiemu zaskoczeniu, A. zobaczył swój kraj zaludniony. Ponieważ mrówka po grecku zwie się ‘myrmeks’, A. nazwał ludzi Myrmidonami. Miał trzech synów: —> Peleusa, —» Telamona i Fokosa. Po śmierci sądził dusze zmarłych w -»Hadesie razem z -> Minosem i -» Radamantysem, synami Zeusa.

Ajas Mały, Ajaks Mały, syn króla Lokryjczyków -> Oileusa. Był niskiego wzrostu, szybko biegał, należał do dzielnych wojowników, był także krnąbrnym człowiekiem. Po upadku -»Troi zhańbił córkę króla -> Priama, —> Kasandrę. Z wojny trojańskiej nie powrócił, gdyż za bluźnierstwa przeciw bogom -»Posejdon uderzył swoim trójzębem w skałę, na której stał A.; skała rozpadła się na dwie części, z których jedna wpadła do morza razem z A. • Na malowidłach wazowych często przedstawiano A. M. razem z->Ajasem Wielkim. W1617 r. RP. Rubens przed-stawit A. M. na obrazie Ajaks i Kasandra (Liechtenstein Museum, Wiedeń). W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie można obejrzeć amforę czarnofigurową Ajaks goniący Kasandrę (540 p.n.e.).

Ajas Wielki, Ajaks Wielki, syn Telamona, króla Salami-ny. Najdzielniejszy po -» Achillesie z achajskich wojowników. Gdy po śmierci Achillesa jego zbroja wykonana przez —> Hefajstosa przypadła —> Odyseuszowi, a nie A., ten ostatni postradał zmysły. W ataku szału, pijany postanowił udać się do obozu naczelnego wodza —> Agamem-nona, ale po drodze, przez pomyłkę, znalazł się w zagrodzie z bydłem. Tam rzucił się z mieczem na śpiących pasterzy i ich stado owiec, myśląc, że to Grecy. Na drugi dzień, kiedy zdał sobie sprawę ze swego czynu, opuścił obóz i uciekł nad morze, gdzie przebił się własnym mieczem. Była także inna wersja tego zdarzenia, według której Odyseusz pokonał A., przekonując -»Achajów, że zbroja powinna należeć do niego. A., nie mogąc znieść tej porażki, wbił sobie w szyję miecz. • Zachowała się tragedia Sofoklesa Ajaks (V w. p.n.e.). Postać ta występuje w —> Iliadzie Homera i —> Metamorfozach Owidiusza. Na wielu malowidłach wazowych przedstawia się A. razem z Ajasem Małym. Zachowało się dużo wizerunków A. W. z Achillesem. Na amforze Eksekiasa znajduje się malowidło Ajaks gra z Achillesem w kości (530 p.n.e., Musei e Gallerie Pontificie, Watykan). Z malowideł wazowych pochodzą sceny: Spór Ajaksa z Odyse-uszem o zbroję Achillesa, Ajaks niesie martwego Achillesa i inne.

Ajas Wielki niesie martwego Achillesa