226 (47)

226

transformatora są symetryczne, to sposób włączenia końców jest w zasadzie obojętny, chociaż w praktyce zmieniając sposób włączenia otrzymujemy pewną zmianę pojemności tym mniejszą, im transformator jest bardziej symetryczny (tabl. XV.2, nr 3 i 4).

Tablica XV.2

Zależność pojemności własnej transformatora od sposobu włączenia końców uzwojenia wtórnego do obwodu

Nr	Rodzaj transformatora i typ rdzenia	Budowa uzwojeń	Rozmieszczenie uzwojeń	Sposób łączenia końców	Clr pF
ł	Transformator w j-*ci wy o prz.kłudni zw jowej p ;dwyż-szając j 1 : loj rdzeń 1U — 18x22 „bez-odpadkowy”	W. rstwowe nie 1 rzep'at ne i nie dzi lone na sek-ci , nieivmetry-czne	Pierwotne wew nątrz, wtórn. — z zewnątrz	Początek uzwojenia wtórnego do kato dy, koniec do siatki	>3
2	Jak wyżej	Jak wyżej	Jak wyżej	Począ'ek uzwojenia wtOrneg>do - jatki, koniec do katody	100
3	Tr insformitor o prze. la łni zw >-jow j lolwyiszaią-ce.wej ciowy.rdze ni wy o dwóch cewkach	Warstw >w; ni przeplat nr, symetryczne	Pierwotne w w-nątr', wtórne — z zewnątrz	Jeden z kcńców uz wojenia wtórnego do sittki — drugi do katody	70
4	Jak wyżej	Ja< wyżej	Jak wyżej	Końce powyższe włączone odwrotnie	85

Sposób przyłączenia końców uzwojenia o mniejszej liczbie zwojów (uzwojenia pierwotnego w transformatorach wejściowych i międzylampo-

Rys. XV.19. Prawidłowy sposób łączeniia końców uzwojeń tramsfor-matora międzylampo-wego

wych a wtórnego — w wyjściowych) mniej wpływa na pojemność własną transformatora. Jednak i tu trzeba zachowywać odpowiednie reguły, ponieważ niewłaściwe połączenie końców zwiększa sprzężenie pojemnościowe między obwodem anodowym stopnia poprzedzającego a obwodem siatkowym stopnia następnego, co zwiększa zniekształcenia charakterystyk częstotliwościowej i fazowej w górnym zakresie pasma częstotliwości. W celu zmniejszenia szkodliwego sprzężenia pojemnościowego w uzwojeniach najprostszych (rys. XV. 19) należy początek pierwotnego uzwojenia transformatora międzylampowego łączyć z anodą lampy, a koniec wtórnego — z siatką czynną lampy stopnia następnego. Przy takim łączeniu również i pojemność własna jest najmniejsza.

Transformator wejściowy o niesymetrycznym uzwojeniu pierwotnym mającym jeden koniec uziemiony włącza się tak, jak pokazano na rys. XV.19 z tą różnicą, że początek uzwojenia pierwotnego łączy się z zaciskiem nieuziemionym źródła siły elektromotorycznej (jeśli źródło to jest! niesymetryczne), a koniec uzwojenia pierwotnego — z zaciskiem uziemionym.

W transformatorze wejściowym o symetrycznym uzwojeniu pierwotnym i niesymetrycznym uzwojeniu wtórnym końce wtórnego uzwojenia' włącza się jak wyżej, końce zaś uzwojenia pierwotnego — dowolnie za-! równo wtedy, gdy źródło siły elektromotorycznej jest symetryczne, jak! i wtedy, gdy jest niesymetryczne.

Rys. XV.20. Sposób łączenia końców uzwojeń transformatora wyjściowego o przekładni obniżającej

W transformatorach wyjściowych, jak już wspomniano, ze względu! na zwiększenie wytrzymałości elektrycznej uzwojenie anodowe umieszcza się z zewnątrz, a jeden koniec jego łączy się z anodą (rys. XV.20). W tym przypadku izolacja międzyuzwojeniowa znajduje się jedynie pod napięciem składowej stałej napięcia anodowego, co pozwala zmniejszyć grubość tej izolacji. Przy takim rozkładzie i włączeniu uzwojeń otrzymujemy również minimum pojemności własnej, szkodliwej ze względu na przebiegi własne w transformatorach, zwłaszcza przy pracy w klasach B i AB. Ażeby ułatwić projektującemu obranie pojemności własnej transformatora, w tablicy XV.3 podano wartości pojemności własnych szeregu transformatorów rynkowych. Wartości te zostały określone na podstawie pomiarów w sposób podany w rozdz.

XV1I.11. Pomiary te wykonano posługując się źródłem siły elektromotorycznej i woltorme-rzem w układzie niesymetrycznym (ieden zac^:sk uziemiony), co najczęściej spotyka się w praktyce. Końce uzwojeń trans-' formatorów były włączane we wszystkich przypadkach według reguł wyżej podanych.

XV.4. Obliczanie liczby zwojów uzwojeń

Liczba zwojów uzwojeń transformatora powinna spełniać dwa warunki: indukcyiności uzwojeń powinny być równe indukcyinościom wynikającym z obliczenia parametrów elektrycznych oraz indukcja w rdzeniu nie powinna przekraczać indukcji dopuszczalnej ze względu na zniekształcenia nieliniowe.

Przy obliczaniu konstrukcyjnym transformatorów wejściowych, mię-dzylampowych i wyjściowych małej mocv liczbę zwojów uzwojenia oier-wotnego określa się według zadanej indukcyjności wynikającej z obliczenia parametrów elektrycznych, ponieważ indukcja w rdzeniach takich transformatorów nie osiąga wartości niebezpiecznych ze względu na zniekształcenia nieliniowe. Liczby zwojów uzwojenia wtórnego oraz innych znajduje się mnożąc liczbę zwojów uzwojenia pierwotnego przez odpowiednie przekładnie zwojowe.