228

ĆWICZENIA RELAKSACYJNE

Organizm człowieka stanowi niepodzielną całość psychofizyczną i w dążeniu do usprawniania ciała nie można nie doceniać psychiki i jej wpływu na ciało. Coraz powszechniej wykorzystuje się sprzężenie umysłu i ciała w usprawnianiu ciała (trening mentalny) i do jego leczenia. Świat cywilizacji technicznej czyni życie coraz bardziej stresogennym i z tego też względu rośnie znaczenie edukacji antystresowej m.in. poprzez zapoznawanie się z różnego rodzaju systemami i technikami relaksacyjnymi.

Sala gimnastyczna jest znakomitym miejscem nie tylko do nauczania, jak się usprawniać („męczyć ciało”), ale także do nauczania, jak zapobiegać zmęczeniu, jak przywracać siły, jak się relaksować.

Trening relaksacyjny zmniejsza napięcie mięśniowe, poprawia pracę serca, przeciwdziała stanom lękowym, wzmacnia wiarę we własne możliwości, niweluje stany „nerwowości” i sprzyja pogodzie ducha.

Bogata literatura z tego zakresu daje możność zapoznania się z różnymi formami relaksacji, które na ogół wywodzą się z tradycyjnej jogi i zen.

Do najbardziej popularnych technik systemów relaksacyjno-medytacyjnych należą:

joga, praktykowana od paru tysięcy lat, w której oprócz ćwiczeń gimnastycznych (asany) i ćwiczeń oddechowych (pranąjamy) wypracowane zostały jako nierozłączna część tego systemu: ćwiczenia psychiki (koncentracja i medytacja - dhajana), odpowiednia dieta, a także system zakazów i nakazów dotyczących postawy etycznej;

-    zen, japońska odmiana jogi, różniąca się od jogi medytacją z otwartymi oczami, skierowanymi i skoncentrowanymi na określonym punkcie;

-    tai-chi, gimnastyka wywodząca się z Chin, polegająca na wykonywaniu wolnych, harmonijnych ruchów, zsynchronizowanych z oddechami oraz rozluźnianiem i napinaniem mięśni; jest to rodzaj medytacji, w której stan umysłu, jego koncentracja, jest integralnym elementem gimnastyki;

-    trening autogenny Schulza, metoda polegająca na powtarzaniu auto-sugestywnych formuł; opierając się na badaniach z zakresu autohipnozy Schulz zauważył zależność pomiędzy stanem psychicznym, a objawami somatycznymi i wykorzystał to do opracowania swojej metody, w której trening autogenny został uzupełniony technikami jogi i zawiera się w sześciu podstawowych grupach ćwiczeń: 1) odczuwanie ciężaru ciała, 2) odczuwanie ciepła, 3) opanowanie czynności serca, 4) regulacja oddychania, 5) rozluźnianie narządów jamy brzusznej, 6) opanowanie regulacji naczynioruchowej w obrębie głowy;