228 (37)

4

ANALIZA RENTGENOSTRUKTURALNA

Fizyk niemiecki. Max von Laue wyraził w 1912 r. przypuszczenie, że jeśli promienie rentgenowskie są falami elektromagnetycznymi o długości rzędu odległości międzyato-mowych' w krysztale, to kryształy powinny działać jak siatki dyfrakcyjne na promienie; Rontgena. W myśl jego wskazówek Friedrich i Knipping wykonali doświadczenia mające potwierdzić tę hipotezę. Wiązka promieni Rontgena przepuszczona przez płytkę trójskośnego kryształu uwodnionego siarczanu miedzi CuSCV5H₂0 uległa dyfrakcji i interferencji. Stwierdzono to za pomocą odpowiednio umieszczonej kliszy fotograficznej, na której powstał zbiór plamek (zaczernień) rozmieszczonych asymetrycznie ze względu na niską symetrię kryształu. Te pierwsze doświadczenia potwierdziły hipotezę, że kryształy mają budowę sieciową, a promienie rentgenowskie naturę falową. Doświadczalne udowodnienie hipotezy Lauego było wielkim osiągnięciem nauki.

Już w 1912 r. dwaj fizycy angielscy W. H. Bragg i jego syn W. L. Bragg (podówczas młody student) stosując dyfrakcję promieni rentgenowskich określili struktury NaCl, KC1, KBr, KJ (wszystkie typu NaCl), a warunkom dyfrakcji nadali prostą postać matematyczną.

II

4.1. WŁAŚCIWOŚCI PROIV

INI RENTGENOWSKICH

Promieniowanie rentgenowskie jest promieniowaniem elektromagnetycznym obejmującym obszar między promieniowaniem y i nadfioletem w przybliżonych granicach długości fal 10~¹ —10“⁶ cm. Długość fali podajemy zwykle w angstremach (A=10""¹⁰ m), pikometrach (pm=10~¹² m) lub w nanometrach (nm=10~ ⁹ m). 1 A = 10~¹⁰ m=10" ⁸cm= = 100 pm=0,ł nm. Promienie rentgenowskie stosowane do badań struktury kryształów mają długość fali w granicach 0,2—2,5 A. Innymi jednostkami używanymi podczas pomiarów długości fal rentgenowskich są X i kiło X (kX): kilo X=1000 X=1,00202 A= = 1,00202-10~⁸ cm.

Źródłem promieniowania rentgenowskiego jest zwykle lampa rentgenowska typu Coolidge*a. Jest to rura szklana z wypompowanym powietrzem (ciśnienie rzędu 10“⁶ mm Hg) i wtopionymi dwiema elektrodami - katodą w postaci włókna wolframowego

23$