229

18.4. Mechanizmy fizjologiczne specyficznych systemów motywacyjnych 229

B. Zaburzenia odżywiania się

1.    Zaburzenia odżywiania się mogą przyczyniać się do nieadekwatnej regulacji wagi ciała. Anoreksja jest zaburzeniem, które występuje gtównie u kobiet w wieku 15-30 lat. Człowiek cierpiący na anoreksję niezależnie od swojej rzeczywistej tuszy spostrzega siebie jako osobę z nadmierną wagą, wobec czego wciąż próbuje ją zrzucać, nawet wtedy, gdy organizm doświadcza skrajnego niedożywienia. Jest to zaburzenie poważne, trudne do leczenia i może doprowadzić do wyniszczenia, a nawet do śmierci. Z powodu tej dolegliwości zmarła na przykład piosenkarka Karen Carpenter. Przyczyna anoreksji jest nieznana.

2.    Innym zaburzeniem odżywiania się jest bulimia, która ma wiele wspólnego z anoreksją. I ona jest spotykana głównie u kobiet. Charakteryzuje się występowaniem cyklów jedzenia i pozbywania się tego, co się zjadło. Bulimiczka (rzadziej bulimik) może wymiotować, zrzucając wszystko, co zjadła, lub przyjmować duże dawki środków przeczyszczających, aby opróżnić przewód pokarmowy. Bulimia jest również trudna do leczenia. Sądzono, że cierpiała na nią angielska księżna Diana. Przyczyna bulimii jest nieznana, ale wydaje się, że znaczenie może tu mieć społeczna aprobata szczupłości i presja skłaniająca do jej utrzymywania, zwłaszcza w przypadku kobiet.

C. Motywacja seksualna

1.    Teoretycy motywacji próbują też zrozumieć występujące u człowieka pożądanie seksualne, które z pewnością ma przynajmniej po części podstawę biologiczną w potrzebie prokreacji. Motywacja seksualna ma swe źródła w podwzgórzu, które pobudza gruczoł przysadki do uwalniania hormonów wpływających na produkowanie androgenu (męskiego hormonu płciowego) i estrogenu (żeńskiego hormonu płciowego).

2.    Niektórzy teoretycy mówią o skryptach seksualnych, będących umysłowymi reprezentacjami sekwencji zachowań, zgodnie z którymi powinna przebiegać aktywność seksualna. Większość ludzi dysponuje różnymi skryptami, stosowanymi w zależności od tego, do kogo się odnoszą.

3.    Chociaż skrypty seksualne funkcjonujące w różnych społeczeństwach różnią się między sobą, mają też pewne cechy wspólne. Na przykład kazirodztwo - kontakty seksualne między członkami tej samej rodziny biologicznej - jest praktycznie wszędzie zakazane. Społeczeństwo na ogół próbuje też regulować inne aspekty skryptów seksualnych, np. te, które dotyczą stosunków przedmałżeńskich, pozamałżeńskich związków seksualnych, masturbacji itp. Regulacje te są w różnych społeczeństwach różne.

4.    Homoseksualizm jest tendencją do poszukiwania kontaktów seksualnych z osobami tej samej płci. Chociaż termin ten może być stosowany zarówno w odniesieniu do mężczyzn, jak i kobiet, homoseksualizm kobiecy powszechnie nazywany jest miłością lesbijską. Ludzi, którzy odczuwają zainteresowanie seksualne przedstawicielami obu płci, określa się jako osoby biseksualne. Proporcję osób, u których dominuje orientacja homoseksualna, szacuje się, zarówno w przypadku mężczyzn, jak i kobiet, na około 10%.

5. Zaproponowano kilka różnych teorii wyjaśniających, dlaczego niektórzy ludzie są homoseksualistami. Jedna z nich traktuje homoseksualizm po prostu jako sprawę osobistego wyboru. Inna - teoria uczenia się społecznego - przyjmuje, że osoby homoseksualne były nagradzane za kontakty z osobami tej samej płci i karane za kontakty z osobami płci przeciwnej lub obserwowały homoseksualne modele. Za trzecią teorią, zakładającą, że homoseksualiści (zwłaszcza mężczyźni) mają na ogół słabych ojców i silne matki, przemawia bardzo niewiele danych. Obecnie coraz więcej autorów akceptuje wyjaśnienia biologiczne, przyjmujące, że homoseksualizm jest przynajmniej częściowo związany z różnicami biologicznymi, które czynią człowieka homoseksualistą lub heteroseksualistą. Na przykład Simon LeVay stwierdził, że u mężczyzn homoseksualnych pewna część podwzgórza jest o przeszło połowę mniejsza niż u mężczyzn heteroseksualnych.