236 (41)

//, Język ogólnopolski i jego odmiany

236

człowieka"¹*; Jdłolekt. Jęz[yk] pojedynczego użytkownika jęzfykaj w danym okretie rozwoju tego użytkownika"*⁴. Owo ograniczenie przestrzenne, ale i czasowe („w danym okresie rozwoju tego użytkownika") jest tu uzasadnione.

Warto zwrócić uwagę na pewną rzecz szczegółową, a mianowicie na to, że na niektóre nazwy terenowe (fizjograficzne; np. nazwy pól, łąk itp.). występując ewentualnie obocznie do nazw urzędowych lub nazw o charakterze socjolektalnym, mają charakter osobniczy (idiolektalny; są nazwami używanymi tylko przez danego rolnika i lub rodzinny (familijny), ograniczony do danego gospodarstwa rolnego (do danej zagrody).

W tym kontekście warto przypomnieć propozycje wyodrębnienia przez Gajdę tzw. idiostylu³⁵. Pisze on w związku z tym m.in.: „Wydaje się, że idiostyl to złożona, dynamiczna i otwarta całość obejmująca wiele względnie niezależnych subidiosfylów (funkcjonalnych, gatunkowych itd.)"³⁶. Jest to, oczywiście, kwestia dyskusyjna.

Według Borka, „musimy mieć tę badawczą świadomość, że odsłaniamy tylko fragmenty pełnego i zmiennego «magazynu» językowego jednostki"³⁷.

Myląca jest następująca informacja zawarta w Encyklopedii języka polskiego i w Encyklopedii językoznawstwa ogólnego: „Pojęcie ifdiolektuj odgrywało zawsze wielką rolę w dialektologii, gdzie bardzo często za punkt wyjścia do opisu jakiejś gwary obiera się jęz[yk] jednego z jej przedstawicieli”³*. Miesza się tu stronę techniczną (sytuację terenową) badań dialektologicznych z ich zasadniczym celem, tzn. z dążeniem do ustalenia i opisu (przynajmniej wstępnego) systemu gwary wiejskiej. Nie chodzi przecież o działanie zmierzające do zapoznania się z marginalnymi z punktu widzenia komunikacji językowej, drobnymi cechami osobniczymi. Zakłada się bowiem (zgodnie z nowoczesną metodologią językoznawczą), że mowa poszczególnych informatorów wiejskich dostatecznie reprezentuje system badanej gwary.

4. Już ta stosunkowo niewielka liczba spraw, które tutaj przedstawiłem, ukazuje niezwykłą złożoność problematyki dotyczącej podstaw wyodrębniania owych większych lub mniejszych elementów składowych języka etnicznego, w naszym wypadku polskiego języka etnicznego (narodowego), które pozwalają mu w całej pełni funkcjonować, wzbogacać się o nowe składniki i rozwijać.

Jedną z zasadniczych trudności w klasyfikowaniu i opisie odmian formalno-funk-cjonalnych i stylów jest zróżnicowanie punktów widzenia nie tylko na rezultaty wpływów czynników zewnętrznych na system współczesnego języka polskiego, lecz także

⁵⁵ Encyklopedia języka polskiego, op.cit., s. 119.

³⁴ Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, op.cit., s. 215.

³³    S. G a j d a, O pojęciu idiostylu. W: Język osobniczy jako przedmiot badan lingwistycznych. Pod red. J. Brzezińskiego. Zielona Góra 1988, s. 23-34.

³⁴    S. G a j d a, op.cit., s. 33.

³⁷ H. B o r e k. Co możemy wiedzieć o języku osobniczymi W: Język osobniczy jako przedmiot bod* lingwistycznych, op.cit., s. 21.

³¹ Encyklopedia języka polskiego, op.cit., s. 119; Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, op*.

s. 215.